'Aan het onmogelijke kunnen we ons niet houden'

En dat alles om de doelen van de Nitraatrichtlijn en KRW te halen. Een actieprogramma vol middelvoorschriften, want ja, het moet juridisch op papier wel kloppen en volgens de modellen ook. Of deze middelvoorschriften in de praktijk ook het resultaat geven dat modellen berekenen, lijkt niet van belang.

Inmiddels is duidelijk dat we ook met het zevende actieprogramma de waterkwaliteitsdoelen niet halen. En dat de melkveehouderij door de afbouw van de derogatie met een onmogelijke opgave is opgezadeld. Demissionair landbouwminister Piet Adema zegt in Brussel niks voor elkaar te kunnen krijgen en intussen raken de doelen steeds verder uit het zicht.

Mijn afdronk van het boerencongres van 7 maart: ondanks dat een aantal politieke partijen best wel ziet dat we helemaal zijn vastgelopen in onze eigen Nederlandse aanpak, zie ik een collectief onvermogen om tot snelle oplossingen te komen op het podium. Inmiddels starten de voorbereidingen voor het achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn. Deze moet ingaan per 1 januari 2026.

Nu de chaos compleet is, zou je denken dat er vanuit de ministeries van LNV en I&W op zijn minst een andere aanpak wordt gekozen om te komen tot een actieprogramma. Zeker omdat de minister al anderhalf jaar roept dat hij met de sector naar doelsturing wil, evenals een groot deel van de Tweede Kamer. Er zijn Kamerbreed moties aangenomen om een eind te maken aan kalenderlandbouw.

Maar wat schetst onze verbazing. Het proces om te komen tot het achtste actieprogramma lijkt een-op-een gekopieerd van het zevende actieprogramma. Het enige verschil is dat we als sector zo nu en dan mogen opdraven om te horen hoe het ermee staat. Hiermee stevenen we rechtstreeks af op een programma dat dramatisch uitpakt voor onze sector.

Starten met doelsturing

Want verplichtingen als 1-op-3-rustgewassen, teeltverboden en nog bredere bufferstroken zijn al aangekondigd in het zevende actieprogramma. We hebben nu nog veertien maanden te gaan tot een nieuw actieprogramma in concept klaar moet zijn. Ik doe dan ook een dringende oproep aan LNV om op zijn minst een proces in te richten waarbij er ook ruimte is om te starten met doelsturing.

We zijn twee jaar terug samen begonnen met de maatwerkaanpak. Laten we nu van wal gaan en zien wat we onderweg tegenkomen, in plaats van alles juridisch aan de voorkant af te timmeren. Want dan kan er nooit wat en aan het onmogelijke kunnen we ons niet houden.

En nu de panelen in Europa toch schuiven: wordt het niet hoog tijd een Nitraatrichtlijn uit de jaren negentig – die overal in Europa weliswaar hetzelfde is, maar overal anders is geïmplementeerd – af te schaffen en iets beters te bedenken? Ofwel streven naar regelgeving passend bij een vruchtbare delta.