Kabinet kritisch op beoogde aanpassingen GLB: 'Helpt doelen niet'

Dat heeft demissionair landbouwminister Piet Adema laten weten in een reactie op de voorstellen. Op 25 maart spreken de landbouwministers van de Europese Unie over de aanpassingen op het GLB die op 15 maart zijn gepresenteerd. Met deze versoepelingen wil de Europese Commissie boeren en regeringsleiders tegemoetkomen, omdat zij in de huidige marktsituatie niet aan de voorwaarden kunnen voldoen.

Adema schrijft dat hij de Tweede Kamer nog zal informeren hoe de voorgestelde versoepelingen in Nederland kunnen worden uitgevoerd. Ook schrijft hij dat doorvoering van de maatregelen in 2024 niet mogelijk is zonder hoge uitvoeringskosten en verlies aan kwaliteit van de uitvoering. 'Als aanpassingen gefaseerd worden uitgevoerd in 2025 of 2026, kan de uitvoering daarvan beter worden ingepast.'

De minister wil ook meer duidelijkheid van de Europese Commissie. Hij stelt dat de impact van de voorgestelde maatregelen onvoldoende duidelijk is. 'Het kabinet zal de Europese Commissie daarom vragen om een impact assessment van deze voorstellen.'

Het kabinet staat wel positief tegenover de voortvarendheid van de Europese Commissie om boeren snel te helpen, schrijft Adema. De voorstellen bieden aan de lidstaten meer ruimte voor nationaal maatwerk. Daarmee kan beter worden aangesloten bij de bestaande landbouwpraktijken. Ook wordt boeren meer ruimte gegeven om hun eigen ondernemerschap in te zetten om de doelen te bereiken.

Gelijk speelveld

De minister is kritisch op het voorstel om bedrijven met een aanvraag voor een basishectarepremie over een areaal van minder dan 10 hectare uit te zonderen van de conditionaliteitscontroles en -sancties. Dit zal de regeldruk bij deze boeren en de controle-instanties verlichten, maar tegelijk is volgens de bewindsman onduidelijk of de beoogde doelen daadwerkelijk worden behaald. Ook is het nadelig voor het gelijke speelveld in de Europese Unie (EU), omdat het overgrote deel van deze kleine aanvragers zich niet in Nederland bevindt.

Het kabinet is positief over de mogelijkheid om het Nationaal Strategisch Plan vaker aan te passen dan nu mogelijk is. Ook het voorstel om lidstaten mogelijkheden te geven om voorwaarden voor minimale bodembedekking beter te laten aansluiten op de gangbare landbouwpraktijk, is positief ontvangen.

Landschapselementen

Kanttekeningen zijn er wel bij het voorstel om de verplichting tot het aanhouden van 4 procent niet-productief areaal op bouwland te laten vervallen. In plaats daarvan kunnen agrariërs bijvoorbeeld landschapselementen aanbrengen als nieuw onderdeel van de ecoregeling. Adema is daar kritisch op als het budget voor ecoregelingen gelijk blijft. Dat zet druk op het budget voor de bestaande ecoregelingen. Ook helpt het niet de doelen voor natuur, water en klimaat dichterbij te brengen. Er kan alleen extra geld komen door overheveling van de normale hectarevergoeding, denkt de minister.

Het kabinet is positief over voorstellen die de EU-lidstaten meer verantwoordelijkheid geven, als het gaat om de toepasbaarheid van de ecoregelingen. Dit speelt bijvoorbeeld bij de aanpassingen om onder voorwaarden uitzonderingen te maken op de EU-norm op de ecoregelingen voor erosiebescherming, minimale bodembedekking en gewasrotatie. Voorwaarde is dat de aanpassing het doelbereik niet hindert.

Ploegverbod

Voor de bescherming van blijvend grasland is een uitzondering opgenomen om het algehele ploegverbod te flexibiliseren. In het geval dat blijvend grasland in de ecologisch kwetsbare gebieden beschadigd is, kunnen ploegen en opnieuw inzaaien voor herstel van het grasland worden toegestaan.

Ook wil de Europese Commissie de mogelijkheid creëren om bij uitzonderlijke weersomstandigheden vastgestelde periodes of tijdslimieten in de ecoregeling tijdelijk aan te passen. Het kabinet staat hier positief tegenover. Dit kan namelijk voorkomen dat door weersomstandigheden niet-uitvoerbare maatregelen toch moeten worden uitgevoerd. Het kabinet benadrukt dat dit niet ten koste mag gaan van de doelen voor waterkwaliteit en klimaat.