Opgave natuurherstel is fors, maar veel gebeurt al

Deze uitkomst komt volgens demissionair minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) overeen met wat vele andere rapporten al lieten zien, namelijk dat in Nederland nog grote stappen nodig zijn op het gebied van natuur, stikstof, water en klimaat.

De aanleiding voor de natuurherstelverordening is dat de natuur in de Europese Unie snel achteruitgaat, ondanks huidig beleid en regelgeving. Ook in Nederland is de omvang van het biodiversiteitprobleem fors, schrijft Van der Wal aan de Tweede Kamer. Circa 90 procent van de habitattypen en 75 procent van de habitatrichtlijnsoorten verkeert in een ongunstige staat van instandhouding, waarvan respectievelijk slechts 21 procent en 14 procent een positieve trend laat zien.

De natuurherstelverordening heeft overlap met en is een versterking en verbreding van een aantal Europese en internationale regels die al van toepassing zijn, zoals de Vogelrichtlijn, Habitatrichtlijn, Kaderrichtlijn Water, Kaderrichtlijn Mariene Strategie en het verdrag over biologische diversiteit.

Nederland levert met het huidige beleid al een bijdrage aan de doelen van de natuurherstelverordening, vooral in de eerste periode tot 2030, onder meer met het Natuurpact en het Programma Natuur. Verder heeft het kabinet aanvullend 24,3 miljard euro vrijgemaakt voor het Nationaal Programma Landelijk Gebied en het bijbehorende Transitiefonds landelijk gebied en natuur.

Meer ruimte

‘We doen dit in de eerste plaats om de natuur te herstellen, want die staat er slecht voor. Een goed en samenhangend nationaal natuurherstelplan leidt op lange termijn tot lagere kosten en meer baten voor biodiversiteit, voedselzekerheid, (drink)water, luchtkwaliteit en leefbaarheid voor toekomstige generaties. Met herstel van de natuur creëren we in de toekomst ook meer ruimte voor nieuwe economische en maatschappelijke activiteiten’, aldus de minister.

Een belangrijke conclusie uit het rapport is dat de maatschappelijke kosten van ‘niets doen’, een veelvoud zijn van de kosten van wél handelen. De maatschappelijke baten van natuurherstelverordening worden geschat op 129 miljard euro. Daartegenover staat dat tot 2050 de maatschappelijke kosten op 76 miljard euro worden geraamd. Van der Wal vermeldt daarbij dat deze ramingen zijn omgeven met grote onzekerheden en dat deze bij nadere uitwerking van de opgave en maatregelen kunnen afwijken.

In de natuurherstelverordening staan onder meer opgaven voor het herstellen landbouwecosystemen en bestuivers. Het gaat hierbij onder meer over graslandvlinders, boerenlandvogels, organische stof in landbouwbodems, landschapselementen en vernatting van veenweiden. Het beschermen van bijenpopulaties en andere bestuivers is van groot belang voor de voedselzekerheid. Zo’n 75 procent van de Nederlandse landbouwproductie is daarvan afhankelijk.

Nationale programma's

Voor de natuurhersteldoelen is aanvullend beleid nodig, maar een groot deel wordt al ingevuld met het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG), het Nationaal Programma Landbouwbodems, het Programma Veenweide en de Nationale Bijenstrategie, meldt de minister. Ook voorziet zij hierin een rol voor het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer.

De natuurherstelverordening moet na de goedkeuring in het Europees Parlement afgelopen week nog worden goedgekeurd door de Europese lidstaten en treedt dan naar verwachting in april of mei dit jaar in werking.

EU-landen moeten binnen twee jaar na inwerkingtreding van de natuurherstelverordening een concept nationaal natuurherstelplan indienen bij de Europese Commissie met concrete maatregelen voor de periode tot 2030 en met een doorkijk naar 2050. Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en andere sectoren zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de uitvoering van de natuurherstelverordening.