Wolvenplan is achterhaald, tijd dringt voor nieuwe aanpak

Dierenhouders rond een van de twee Drentse vestigingsgebieden van de wolf staan voor pijnlijke keuzes: investeren in wolvenrasters om zo hun kleinvee of hobbydieren te beschermen, ze binnen houden of zelfs wegdoen?

De wolf vertrekt immers niet meer uit Nederland. Integendeel, de populatie groeit snel en de laatste maanden neemt het aantal aanvallen op schapen, pony's en jonge runderen flink toe.

De roedel wolven in het Drents-Friese Wold maakt regelmatig uitstapjes naar het omliggende landbouwgebied. De wolven daar weten ook de extra hoge stroomdraadrasters te omzeilen die Drentse boeren en hobbydierenhouders in goed vertrouwen hebben neergezet. Ze graven er onderdoor of springen er vermoedelijk doodleuk tussendoor.

Tot frustratie van die veehouders. Omdat juist deze goedgekeurde rasters, die relatief eenvoudig zijn te (ver)plaatsen, voor flink geld en vaak met steun van de provincie zijn aangekocht. 'Ik heb voor bijna 80.000 euro aan extra materiaal aangeschaft, kreeg slechts een klein deel vergoed, maak een veelvoud aan extra arbeidskosten en het helpt niet', foetert een veehouder bij de praktijkdemo tegen een medewerker van de provincie.

Een andere veehouder zegt dat ondanks dat zij permanente gaasrasters hebben geïnstalleerd, de kalveren in de zomermaanden iedere nacht naar binnen worden gehaald. 'Ja, dat is meer werk. Maar je went er ook aan en het is beter voor je nachtrust. Maar mijn kinderen komen niet meer in het bos.'

Ergenis, boosheid en angst

Het tekent de stemming van ergernis, boosheid en ook angst voor wat nog gaat komen, stelt voorzitter Harry Oosterman van de Drentse wolvencommissie vast. In de commissie zijn de landbouw, de natuurorganisaties, de schapensector en de hobbydierenhouders verenigd. Zij helpt dierhouders met voorlichting en advies, zodat ze weerstand kunnen bieden aan wolvenaanvallen.

'Het is frustrerend dat boeren die denken hun maatregelen op orde te hebben en daar veel tijd en moeite in stoppen, alsnog te maken krijgen met aanvallen. De wolf achtervolgt ons elke keer weer en ik durf niet te voorspellen waar het naartoe gaat.'

Provincies worstelen ook zes jaar na de terugkomst van de wolf nog met de materie. Na ruim honderdvijftig jaar wolvenvrij te zijn geweest, moet er nieuw beleid komen en vooral een nieuw evenwicht worden gevonden tussen het beheer van een beschermde diersoort en het leefbaar houden van het platteland.

Provincie Drenthe erkent dat de zes draden met hoogspanning erop niet voldoende blijken te zijn. Zij adviseert veehouders om te kijken naar andere rastersystemen die ook op de bijeenkomst worden getoond. Dat zijn dan flexinetten of vaste rasters met gaas. Wat de frustratie onder dierenhouders er niet minder op maakt, zeker als je net in een falend systeem blijkt te hebben geïnvesteerd.

Provincies verantwoordelijk

De provincies zijn verantwoordelijk voor het natuurbeheer in Nederland en daarmee ook voor alle neveneffecten die optreden bij hervestiging van de wolf. Een eerste Interprovinciaal Wolvenplan uit 2019 richtte zich vooral op hoe om te gaan met zwervende wolven. Het bevatte wel een schaderegeling, maar had de ecologische waarde van de wolf als uitgangspunt en ging niet in op beheersing van het fenomeen. Nu zich diverse roedels hebben gevestigd, voldoet het wolvenplan niet meer en werken de provincies aan een nieuwe versie die waarschijnlijk later dit jaar wordt gepresenteerd.

Al met al loopt de regelgeving achter op de praktijk van bijna dagelijkse aanvallen zoals in Drenthe. Die mening wordt gedeeld door de Tweede Kamer en het Europees Parlement. BBB-Kamerlid Cor Pierik toonde onlangs tijdens een Kamerdebat een foto van gedode schapen in een weiland. Het miste zijn uitwerking niet.

Een grote Kamermeerderheid van 103 stemmen steunde een BBB-motie die het kabinet vraagt te onderzoeken hoe Nederland in aanmerking kan komen voor een derogatie op de beschermde status, zodat probleemwolven wel ver- of bejaagd kunnen worden.

Die derogatie is een instrument dat al door onder meer Zweden en Frankrijk wordt ingezet om probleemwolven aan te pakken. Deze uitzondering op de Europese habitatrichtlijn kent wel juridische valkuilen. Lidstaten moeten tot hun uiterste zijn gegaan met preventieve maatregelen, anders dreigen er rechtszaken van milieuclubs die het ver- en bejagen aanvechten. Dat is een van de redenen waarom het kabinet terughoudend is met het aanpakken van de wolf.

Demissionair landbouwminister Piet Adema toonde zijn medeleven met getroffen veehouders en hobbyboeren, maar ontraadde de BBB-motie wel. De minister en zijn collega Christianne van der Wal voor Natuur en Stikstof reageren op alle wolvenvragen steevast met hetzelfde antwoord: ze wachten op de uitkomst van de maatschappelijke dialoog die onder leiding van de Raad voor Dierenaangelegenheden wordt gevoerd met burgers, dierhouders en ngo's. Het daaruit volgende advies wordt dit voorjaar verwacht.

Beschermde status verlagen

Ondertussen staat de wolf in Brussel hoger op de agenda. Maandag debatteerde de landbouwcommissie in het Europees Parlement over het voorstel van de Europese Commissie om de beschermde status van het roofdier te verlagen. SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen drong daar aan op versnelling van het beslissingsproces.

Voor het bejagen van de wolf moet eerst de verklaring van de Conferentie van Bern over de bescherming van wilde dieren worden aangepast en die komt pas in december weer bijeen. 'Dat is voor de landbouwcommissie in het Europees Parlement te laat, die wil doorpakken', zegt Ruissen, want na Bern moet de EU-habitatrichtlijn worden herschreven en dat vergt ook tijd.

Ruissen legt uit dat het besluit over bescherming van de wolf nu in handen ligt van de EU-milieuraad. En daar is het nog spannend. Volgens een recente schatting leven er nu 20.300 wolven in Europa. Landen als Finland, Oostenrijk, Tsjechië en Zweden vinden het daarom tijd worden voor een afzwakking van de beschermde status van de wolf. Nederland is (nog) geen voorstander.

Ruissen: 'Ik ben er niet gerust op of er in de milieuraad een gekwalificeerde meerderheid wordt behaald. Zo niet, dan is het voorstel van de Europese Commissie van tafel en kunnen we opnieuw beginnen.'