'Aardappeltermijnmarkt wordt sterk ondergewaardeerd als afzetinstrument'

Op de termijnmarkt kunnen kopers en verkopers handelen in aardappelen op een toekomstig tijdstip. Zo startte de termijnmarkt voor levering april 2025 al in oktober 2023. 'Termijncontracten kun je in februari afsluiten, maar ook in andere maanden. Door op meerdere maanden in te zetten, kun je aan risicospreiding doen', zegt Van Wanrooij. De bedrijfsadviseur van Abab sprak vorige week donderdag op de winteraardappelmiddag bij proefboerderij Rusthoeve in het Zeeuwse Colijnsplaat.

Volgens Van Wanrooij zijn er nog meer voordelen: 'Je bent over het algemeen actiever aan het ondernemen en onafhankelijker van een afnemer. Ook heb je betere informatie over de markt, die altijd beschikbaar is.' Nadelen zijn het risico op bijstorten en het extra werk om op de hoogte te blijven.

Risicospreiding

Vooral het argument van risicospreiding vindt Van Wanrooij een belangrijke om een deel van de aardappelen op de termijnmarkt te verhandelen. Met een voorbeeldberekening laat de bedrijfsadviseur zien hoe een akkerbouwer zijn afzetstrategie voor aardappelen op zijn minst kostendekkend kan inrichten.

'We zijn hier uitgegaan van een aardappelopbrengst van 52,25 ton per hectare, het gewicht na indroging. We leveren 25 ton op contract tegen een prijs van 27,45 euro per 100 kilo. 15 ton brengen we op de termijnmarkt tegen een prijs van 28 euro per 100 kilo. De rest, 12,25 ton, brengen we op de vrije markt voor 9 euro per 100 kilo', licht Van Wanrooij toe.

De totaalprijs komt daarmee op 12.165 euro. Deel je dit bedrag door 52,25 ton, dan kom je uit op een prijs van 0,23 cent per kilo. Daarmee zit de prijs op de kostprijs die de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) onlangs berekende voor aardappeltelers op zand- en kleigrond. Vanwege de stijgende kostprijs pleitte de NAV voor 10 procent hogere contractprijzen in 2024.

Van Wanrooij kiest er in zijn voorbeeldberekening bewust voor om een deel op de vrije markt te leveren. 'Waarom? Als je bij een misoogst een tekort hebt voor het termijncontract, kun je aardappelen uit de vrije markt halen om toch aan het contract te voldoen.'

Bekendheid met markt

De onbekendheid en mindere handel op de termijnmarkt zijn redenen waarom ondernemers onvoldoende kijken naar het afzetinstrument, denkt de Abab-bedrijfsadviseur. 'We zien dat telers die wel handelen op de termijnmarkt ook meer bekendheid hebben met de markt. Ze volgen goed wat daar gebeurt. Je hoeft niet iedere dag te kijken, maar het is wel belangrijk om het regelmatig in de gaten te houden.'

De grootste risico's voor een teler op de termijnmarkt zijn de margeverplichtingen. Dit houdt in dat een akkerbouwer die aardappelen op de termijnmarkt heeft verkocht, geld moet bijstorten wanneer de notering omhooggaat. Het zogenaamde verlies wordt gecompenseerd door de hogere prijs in de fysieke markt als de 'hedging' (geheel of gedeeltelijk afdekken van een financieel risico) effectiviteit hoog is.

Volgens Van Wanrooij is het risico op bijstorten een argument voor telers om terughoudend te zijn om in te stappen op de termijnmarkt. 'Daarom is het van belang om als teler een goede liquiditeitsbegroting te maken. Dan zie je of je ruimte hebt in je betalingsverkeer om die mogelijke bijstorting te kunnen doen. Wanneer en hoe groot dat bedrag is, is bij het afsluiten van het contract niet bekend', legt de bedrijfsadviseur uit.