'Vergeet de boeren niet bij de aanleg van kabels en leidingen'

Henk Rougoor is melkveehouder in het Gelderse Varsseveld en kreeg vijf jaar geleden een waterleiding van Vitens door zijn landbouwgrond. Hij geeft aan dat dit, achteraf gezien, niet goed is gegaan en schade heeft opgeleverd aan zijn grond. Helaas was het voor hem lastig hiervoor compensatie te krijgen, omdat de gevolgen op de bodemkwaliteit en de achteruitgang in organische stof moeilijk aan te geven zijn.

Op dit moment worden bij de melkveehouder kabels van Liander onder zijn land gelegd. Nu pakt Rougoor het anders aan. Hij heeft samen met twintig andere grondeigenaren een regeling getroffen voor het constateren en vergoeden van de schade. Ze hebben het onafhankelijke bedrijf Aequator ingeschakeld om nulmetingen af te nemen.

De schade die eventueel gemaakt wordt tijdens het leggen van de kabels, kan zo beter weergegeven worden. Aequator adviseert het bedrijf dat de kabels legt hoe zij eventuele ontstane schade het best kunnen herstellen. Rougoor kan hierdoor makkelijker een vergoeding voor de schade aanvragen. 'Ik vind dat dit een standaardprocedure moet worden’, stelt de Achterhoekse melkveehouder.

Schade aan landbouwgrond

De aanleg van leidingen en kabels veroorzaakt directe schade en indirecte schade. Bij directe schade moet gedacht worden aan gewas- en/of opbrengstverliezen en bij indirecte schade aan de bodemstructuur. De bodem wordt geraakt en verstoord.

Hille Kraak, bestuursadviseur bodem bij LTO: ‘Ik rijd elke dag langs een stuk landbouwgrond waar kabels zijn aangelegd. Na intense regenval zie ik op de plekken waar gegraven is veel nattigheid. Enorme plassen die er voorheen niet waren. De boer die het betreft krijgt wel een goede schadevergoeding, maar meer aandacht voor bodemstructuur is geen overbodige luxe.’

Rougoor heeft geleerd van zijn eerdere ervaring. ‘De meeste partijen vergeten wat het voor de bodem doet, dat is jammer. Ik vind dat wij dat als boeren samen moeten werken om de trajecten zo goed mogelijk te laten verlopen. Dit soort partijen zijn in mijn ogen alleen uit op geld, maar vergeten de boeren en de grond. Zo worden mensen onder druk gezet om kabels te laten leggen, waardoor ze niet meer nadenken over de schade.’

Vergoeding

Regiobestuurder Oost Martien Nelissen van LTO Noord vertelt dat de belangenorganisatie een schadelijst per gewas heeft. Hierin staat een vastgesteld minimaal bedrag voor schade aan een specifiek gewas. Wel verschilt het voor elk gebied hoeveel compensatie de boeren krijgen voor schade aan gewassen. ‘Hiermee wordt ze een handreiking gegeven van de schadevergoeding die een boer kan krijgen. De lijst wordt voortdurend geactualiseerd, omdat de prijzen elk jaar veranderen.’

Daarnaast stelt Nelissen dat een nulmeting inderdaad een oplossing kan zijn. 'Al blijft het wel moeilijk om schade aan te tonen, bijvoorbeeld door de weersomstandigheden. Daarentegen snap ik wel dat boeren zo'n meting doen, omdat het lang duurt voordat de geroerde grond weer optimaal is.'

Aequator Groen + Ruimte is een onafhankelijk bureau dat advies en kennis levert. Thema's als bodem, water, natuur en landbouw worden onderzocht. Bij de aanleg van kabels en leidingen krijgt de aannemer van de opdrachtgever vaak de verplichting om de gronden in oorspronkelijke staat terug te brengen. Aequator doet voorafgaand aan de werkzaamheden een nulmeting.

'Het gaat dan bijvoorbeeld om de laagopbouw, de structuur van de bodem, de ontwateringstoestand, maar ook om de bemestingstoestand of bodemweerbaarheid. Als we inzicht hebben in de beginsituatie maken we een plan voor de uitvoering van de werkzaamheden om blijvende schade aan de bodem te voorkomen’, zegt Matheijs Pleijter, senior adviseur bij Aequator.

Effect op bodem

Na de werkzaamheden onderzoekt Aequator de effecten van de werkzaamheden op de bodem. Op basis van deze waarnemingen geeft het bureau advies over de beste manier om de gronden weer in hun oorspronkelijke staat te brengen. In het eerste jaar na de werkzaamheden kan het gaan om grondbewerkingen of extra bemestingen. Ook kan teeltadvies worden gegeven.

De metingen houden in dat Aequator met een grondboor het bodemprofiel uitboort en beschrijft. Aan de hand van het grondmonster wordt gekeken naar de bemestingstoestand en wordt bepaald of er bodemziektes aanwezig zijn in de grond.

Pleijter geeft aan dat zijn organisatie tegenwoordig meer vraag krijgt van agrariërs om toe te zien of de aannemer goed werk levert. ‘Vroeger kwam dat alleen van opdrachtgevers als TenneT, Gasunie en Liander. Er is de laatste jaren steeds meer aandacht voor bodem en in de droge jaren is gebleken dat gronden die niet tiptop in orde zijn ook eerder verdrogen.’