Afwachtende zuivelmarkt met een vaste ondertoon

Toch spreken zuivelanalisten van een 'vaste ondertoon'. 'Er is een krap aanbod van zuivel en de voorraden zijn niet groot', verwoordt Klaas Johan Osinga de huidige marktsituatie. Hij is beleidsspecialist bij het team Internationaal van LTO Nederland en zuivelmarktkenner. 'Als de vraag maar weer iets aantrekt, kan dat gelijk voor stijgende noteringen en hogere melkprijzen zorgen.'

De melkprijs voor boeren is in januari redelijk stabiel te noemen. FrieslandCampina liet de melkprijs met 1,56 euro per 100 kilo zakken na een stevige stijging van de melkprijs in december met 4,06 euro. De prijs voor gangbare boerderijmelk komt uit op 44,75 euro per 100 kilo.

Arla laat een tegenovergesteld beeld zien. Daar stijgt de melkprijs in januari best stevig met 3 euro terwijl er in december 'slechts' 1 euro bij kwam. De voorschotprijs voor gangbare melk komt bij dit bedrijf uit op 43,72 euro

Beurs Nieuw-Zeeland

De vaste ondertoon ziet Osinga terug in bijvoorbeeld de Global Dairy Trade, de Nieuw-Zeelandse beurs die een belangrijke graadmeter is voor de wereldmarkt voor zuivel. Die notering steeg begin januari met 1,2 procent.

'Een afwachtende houding in het begin van het nieuwe jaar is niet ongebruikelijk', concludeert Osinga. 'Consumenten hebben in december veel geld uitgegeven en doen het in januari traditioneel wat rustiger aan. Je ziet het ook aan de acties in de supermarkten op dit moment.'

Stabielere markt

'De markt moet echt weer op gang moet komen', ziet ook zuivelanalist Richard Scheper van Rabobank. 'Dat kun je ook zien als positief. Als je de marktsituatie van nu vergelijkt met januari vorig jaar dan is de markt veel stabieler. Toen was er een flinke daling te zien van noteringen en prijzen.'

'De afgelopen jaren waren instabiel door onder meer covid en hoge inflatie', vervolgt Scheper. ' Ik denk dat we het niveau van voor kerst door gaan trekken. De markt is vrij vast. Boter en kaas wordt in onze thuismarkt goed verkocht. Voor melkpoeders geeft bijvoorbeeld een nieuwe tender in Algerije een stabiel beeld aan de vraagkant.'

Als de vraag later dit jaar aantrekt zal het moeilijk zijn om dit aan de productiekant bij te benen, denkt Scheper. 'Er zit altijd vertraging in de melkaanvoer. Dat zou best een scenario voor later dit jaar kunnen zijn. Als er vraag bij komt verwacht ik dat op korte termijn als eerste uit Europa. De voorraden zijn beperkt. De inflatie vlakt af, de lonen zijn gestegen. De consumptie lijkt niet verder terug te lopen. De consumenten ervaren nu meer stabiliteit en dat kan de consumptie ten goede komen.

Vraag neemt toe op lange termijn

Op de lange termijn, over jaren, neemt de vraag naar zuivel in ieder geval toe, vooral vanuit Azië en Afrika. Uit een rapport van Rabobank blijkt dat Zuidoost-Azië als zuivelgroeimarkt moet worden gezien op de langere termijn.

Het gaat dan om landen als Maleisië, de Filipijnen, Thailand en Indonesië. Nieuw-Zeeland heeft traditioneel als zuivelland wat betere toegang tot dit deel van de wereld, maar ook voor Europa en de Verenigde Staten liggen er kansen.

'De Europese Unie onderhandelt met India en Indonesië over een handelsverdrag', vult Osinga aan. 'Wat dit betekent voor landbouwproducten is nog de vraag, maar het biedt kans op meer toegang tot deze markten. Met Vietnam, Zuid-Korea en Japan hebben we al dit soort verdragen en dat legt ons geen windeieren. Nieuw-Zeeland heeft duidelijk een voorsprong op ons in China waar ze een handelsverdrag mee hebben. Het ligt geografisch gezien ook gunstiger.'

Scheper verwacht dat Europa op het gebied van melkpoeders minder concurrerend wordt op de wereldmarkt ten opzichte van de Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland. 'De kostprijs is hoog en in de grootste zuivelproducerende landen Duitsland en Frankrijk neemt het aantal koeien af.'

Melkprijsvergelijking

Uit de nieuwste Internationale Melkprijsvergelijking van European Dairy Farmers (EDF) en ZuivelNL blijkt dat de gemiddelde melkprijs in Europa in november steeg met 0,31 euro. De gemiddelde berekende melkprijs komt uit op 41,32 euro per 100 kilo. In oktober was dat 41,01 euro. De gemiddelde melkprijs ligt 13,90 euro lager dan in november 2022.

Sinds september daalt de Nederlandse melkaanvoer, in november versneld met 3,9 procent. De daling speelt in bijna heel Europa. Door de daling is tot en met oktober 2023 per saldo nog maar sprake van een geringe groei van de melkaanvoer in de EU van 0,3 procent.