Thermeleon wil energie besparen in kas

Achtergrond Glasgroenten Hanneke de Jonge 20 nov 2023 om 15:30uur

Met de warmtebatterij van start-up Thermeleon uit het Zuid-Hollandse Delft kunnen glastuinbouwbedrijven extra energie besparen. De vinding bestaat uit panelen die de kas overdag kunnen koelen door warmteoverschotten op te slaan en 's nachts met de opgeslagen warmte kunnen verwarmen.

Het idee is in 2017 ontstaan, toen Liesanne Wieleman nog bouwtechnologie studeerde aan de TU Delft. 'Ik had door mijn interesse in duurzame energie al kennisgemaakt met warmtebatterijen. En bij het schrijven van een business plan voor de studie hebben we gezocht naar een sector om die toe te kunnen passen.'

Wieleman had geen ervaring in de tuinbouw. Maar toen ze hoorde dat de sector de ambitie had om in 2040 klimaatneutraal te zijn, mailde ze diverse kwekers om te overleggen over het verminderen van het energieverbruik in de kas. Koppert Cress in het Zuid-Hollandse Monster, een van de bedrijven die reageerde, wilde graag meedenken over het toepassen van de warmtebatterij in een van hun kassen. Dat leidde tot een proefopstelling van 10 vierkante meter en uitvoerige testen.

De bouwtechnoloog vertelt dat de technologie achter de warmtebatterij van Thermeleon niet nieuw is. De werking berust op de energie die nodig is of vrijkomt bij faseovergangen, zoals wanneer kokend water van vloeistof overgaat in damp. 'Het mooie is dat de temperatuur tijdens zo'n overgang constant is, zodat in de kas geen hittestress of koudeschade ontstaat', legt ze uit.

De warmtebatterij leidt niet tot hittestress of koudeschade

Liesanne Wieleman, Thermeleon

De uitdaging zat volgens Wieleman in het opbouwen van voldoende knowhow om dit te integreren in een kas. Zo hebben de pioniers veel met teeltadviseurs gesproken over bijvoorbeeld de invloed op het kasklimaat van verschillende seizoenen, gewassen en kastypes.

Gewaskwaliteit

Tijdens metingen hebben ze onder meer met 'heatmaps' de temperatuurverschillen in de kas zichtbaar gemaakt. 'Die zijn vaak best groot en we hebben gemerkt dat telers zich daar niet altijd van bewust zijn', aldus Wieleman. Door de panelen van de warmtebatterij optimaal door de ruimte te verdelen, ontstaat een gelijkmatigere temperatuurverdeling in de kas. Dit kan leiden tot een uniformere gewaskwaliteit.

Ook is gezocht naar energie-efficiënte materialen die een hoge prestatie leveren en na een levensduur van minimaal vijftien jaar ook weer herbruikbaar zijn. In 2020 had Wieleman zoveel vertrouwen in het product dat ze samen met technisch natuurkundige Jildou de Jong het bedrijf Thermeleon oprichtte.

Advies

Voor het starten van de onderneming kregen ze advies van Bart van Meurs, toen nog manager reserach & development bij Koppert Cress. 'Het was fijn om met hem als kritische luisteraar te kunnen sparren. Hij heeft ons op weg geholpen bij het opstellen van een programma van eisen en wensen en het testen van de eerste prototypes.'

Dit heeft onder andere geresulteerd in een lening vanuit de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en een AgriTech Voucher van Innovation Quarter, de regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Zuid-Holland.

Energieprijzen

In augustus van dit jaar is een grootschaligere praktijkproef gestart bij Koppert Cress, die de resultaten in een kas van 1 hectare met warmtebatterij zal vergelijken met een referentiekas zonder de warmtebatterij. Sensoren meten de besparingen op gas-, stroom- en CO2-verbruik en de effecten op het kasklimaat en het gewas.

• Lees ook: Glastuinder moet verplicht verduurzamen

Start-up Thermeleon wil de warmtebatterij graag ook in andere glastuinbouwbedrijven uittesten en is daarom op zoek naar vijf sierteeltproducenten. Daarbij denkt Wieleman bijvoorbeeld aan phalaenopis of anthurium, die een hoge energievraag hebben met een relatief vlakke temperatuurlijn tijdens de opkweek.

Meer inzicht

Proeven bij deze telers moeten nog meer inzicht opleveren in de factoren die de prestaties van de warmtebatterij en de hoeveelheid energie die erin en eruit gaat beïnvloeden. Doel is om deze voor de teler zo voordelig mogelijk in te kunnen stellen voor een latere grootschalige integratie.

Verdere optimalisatie moet leiden tot een energiebesparing van wel 30 procent. De start-up streeft naar marktintroductie in 2025 en heeft ambities om ook in andere sectoren en internationaal aan de slag te gaan met warmteopslag.

Het team van Thermeleon bestaat inmiddels uit vijf fulltime medewerkers en twee werkstudenten uit verschillende disciplines, waardoor snel grote stappen kunnen worden gezet. Wieleman is zich bewust van het feit dat de start-up het tij mee heeft. 'In 2017 was de urgentie om energie te besparen nog niet zo groot. We schatten wel in dat de energieprijzen zouden stijgen, maar dat dat zo snel zou gebeuren had niemand verwacht.'

Praktijkproef moet reproduceerbaarheid aantonen

Bart van Meurs is directeur van Division Q. Dit bedrijf is in 2021 opgericht als zusterbedrijf van Koppert Cress en ondersteunt technische en innovatieve start-ups als Thermeleon. 'Koppert Cress neemt graag het voortouw bij het verduurzamen van de glastuinbouw.' Van Meurs heeft ervaren dat de warmtebatterij zowel kan koelen als verwarmen, de externe CO2-vraag verlaagt doordat de ramen in de kas minder vaak open hoeven en de productkwaliteit verbetert door een evenwichtiger klimaat in de kas. De praktijkproef moet aantonen of dit op grotere schaal reproduceerbaar is en dus commercieel toepasbaar.