Aanpak PAS-melders onder zware druk bij Raad van State

Nieuws Politiek Adrie van der Wel 14 nov 2023 om 08:09uur

Komt er binnen een half jaar een einde aan het gedogen van de illegale situatie bij bedrijven van PAS-melders? Provincies Utrecht en Overijssel en een drietal bedrijven proberen dat te voorkomen met een hoger beroep bij de Raad van State.

Aanpak+PAS%2Dmelders+onder+zware+druk+bij+Raad+van+State

De provincies werden eerder door de rechtbanken in Utrecht en Overijssel gedwongen in te grijpen bij veehouderij Van Dijk in Kampen, biomassacentrale Brouwer in Balkbrug en slachterij Westfort in IJsselstein. Houdt de Raad van State die uitspraken in stand, dan kunnen provincies handhavingsverzoeken nauwelijks meer afwijzen. Dat betekent dan ook dat bedrijven van vele PAS-melders in acuut gevaar zijn.

Milieuorganisatie MOB (Mobilisation for the Environment) heeft volgens woordvoerder Valentijn Wösten 350 handhavingsverzoeken ingediend bij zeven provincies. Hij zegt dat MOB er niet op uit is om bedrijven kapot te maken. De handhavingsverzoeken zijn vooral bedoeld om het ministerie van LNV en provincies onder druk te zetten. 'Vier jaar na de PAS-uitspraak van de Raad van State is er feitelijk nog niets gebeurd', zegt hij.

'We zitten hier voor de Wet natuurbescherming en niet voor de Wet bedrijfsbescherming', stelt Wösten. 'De provincies hebben wel de belangen van de bedrijven gewogen, maar niet het natuurbelang.'

Rechtszekerheid

De woordvoerders van de provincies wijzen op de rechtszekerheid waarop de PAS-melders mogen vertrouwen. Volgens Franca Damen, woordvoerder van Westfort, moeten burgers en bedrijven kunnen vertrouwen op wet- en regelgeving. Zo heeft de landbouwminister wettelijk geregeld dat er niet wordt gehandhaafd totdat in 2025 alle PAS-melders of een natuurvergunning hebben of hun bedrijf hebben stopgezet.

Dat legalisatieprogramma stelt niets voor, vindt MOB. Het is vastgesteld door de minister, maar die is daartoe niet bevoegd. Handhaving van de Wet natuurbescherming is een bevoegdheid van de provincies. Ook de rechters van de Raad vragen zich af of de minister in dit geval niet een te grote broek heeft aangetrokken.

Niet handhaven

Met het legalisatieprogramma is ook meteen zicht op legalisatie van de activiteiten van PAS-melders gegeven, stellen de provincies. Dat is een van de redenen om niet te hoeven handhaven. Een andere reden is dat handhaven onevenredig uitpakt voor de bedrijven. 'Bij handhaving gaat Biocentrale Brouwer failliet', zegt een woordvoerder van de provincie. De veehouderij in Kampen zal ook zwaar gedupeerd worden.'

Bij het concrete zicht op legalisatie zetten de rechters van de Raad hun vraagtekens. 'Wordt het wel wat met het legalisatieprogramma?', vroeg een van de staatsraden. 'Is er in 2025 voldoende stikstofruimte voor de PAS-melders?' De woordvoerders van de provincies moesten bekennen dat het nog niet zo hard gaat. 'We vertrouwen erop dat het gaat lukken. Maar we hebben wel meer tijd nodig dan gedacht', antwoordde een van de woordvoerders.

• Lees ook: Gelderse zorgen over haalbaarheid deadline legaliseren PAS-melders

Toch is het legalisatieprogramma de kern waar deze principiële rechtszaak om draait. Als de Raad van State er voldoende vertrouwen in heeft, dan lijkt de benarde positie van de PAS-melders gered. Anders dreigt een slachting onder deze bedrijven.

De vraag is of de Raad de belangen van de PAS-melders hier zwaar kan laten meewegen. Overheden moeten bij overtredingen in principe handhaven. Voor uitzonderingen is weinig plaats en die moeten bovendien dan zwaar wegen.

Daarnaast weegt het belang van de natuur wel zwaar. Volgens MOB verdient de natuur ook rechtszekerheid. De belangen van de natuur zijn overduidelijk niet meegewogen door de provincie, bleek tijdens de zitting.

Bemestingsverbod

Provincie Overijssel heeft wel al een bemestingsverbod ingesteld voor de pachters van provinciale gronden. Maar die is van later datum dan de afwijzing van de handhavingsverzoeken. Die natuurmaatregel kan daarom niet meetellen, zegt een woordvoerder van MOB. Volgens een provinciewoordvoerder gaat het om ongeveer 3.000 hectare grond in bezit van de provincie. Het bemestingsverbod zou voor een forse emissiereductie zorgen.

De Raad doet niet eerder dan eind maart volgend jaar uitspraak. Volgens de raadsvoorzitter heeft dat oordeel mogelijk grote gevolgen voor de PAS-melders. Daarom moet het oordeel heel zorgvuldig worden gewogen.