Nieuwe boeren zien toekomst in gemeenschapsboerderij

Erve Kiekebos is een regeneratieve gemeenschapsboerderij. Regeneratieve landbouw richt zich vooral op verbetering van de bodemkwaliteit. Op het bedrijf van Jaap Fris en Niels Moshagen in het Gelderse Empe wordt het concept nog breder getrokken en staat het leven onder en boven de grond centraal. De ligboxenstal herinnert nog aan de oude functie, maar er wordt nu anders geboerd dan vroeger.

Fris: 'We zijn kleinschalig bezig en willen voedsel produceren met oog voor de bodem, duurzaamheid, zo min mogelijk energie-input en rekening houdend met de omgeving.'

Gezond voedsel voor iedereen

Fris en Moshagen hebben geen agrarische achtergrond, al had Fris ooit een bijbaantje op een melkveebedrijf. Als marketeer kwam hij Moshagen tegen, die industrieel ontwerper was in de sociale hoek. 'In 2018 besloten we te willen focussen in plaats van te groeien. We wilden ons graag bezighouden met gezond voedsel voor iedereen in Nederland. Dan kom je al snel bij de bodem uit. Toen hebben we besloten dat we boer wilden worden', legt Moshagen uit.

Dat bleek nog niet zo simpel. De zoektocht naar grond duurde een paar jaar en een project in Zwolle ketste af. Toen kwam Lenteland om de hoek kijken. Fris: 'Dit is een stichting die boerderijen koopt en regeneratieve boeren zoekt om er te gaan boeren. Zij hebben al één boerderij in België en drie boerderijen in Nederland. Dit was de eerste in Nederland. Er waren meer gegadigden, maar wij werden vanwege ons businessplan uitgekozen.'

Certificaten

Lenteland fungeert als een soort bank. De twee besturen de coöperatie en nemen de besluiten, terwijl mensen certificaten kunnen kopen om mede-eigenaar te worden. 'Op die manier hopen we de boerderij te herfinancieren en op termijn financieel onafhankelijk te worden van Lenteland', licht Fris toe.

Ruim 170 investeerders hebben meer dan 300.000 euro in Erve Kiekebos gestoken. 'Dat zijn eigenlijk de pioniers. We verwachten dat het er nog veel meer worden, als het concept bekender en de resultaten zichtbaarder worden', stellen de ondernemers.

Veelzijdig bedrijf

Waar investeren deze mensen precies in? 'Er is een tuinderij die straks voedsel biedt voor 120 gezinnen. We werken aan een pluktuin waar mensen straks zelf bijvoorbeeld bessen kunnen oogsten. We maken ook een efficiënt oogstbaar voedselbos met tussen de bomen akkerbouw of mogelijkheden voor begrazing. We hebben al enkele koeien die de weides holistisch gepland begrazen en het was ook de bedoeling om 249 kippen te houden in mobiele kippenrennen, maar dit kan nog niet vanwege de vogelgriep', zegt Fris.

'Er komt een B&B en in de oude ligboxenstal komen een winkel en vergaderruimte. De plannen voor de rest van de stal zijn nog niet zeker, maar ze gaan richting kleinschalige voedselverwerking voor ondernemers in de omgeving', zegt de ondernemer.

Voedsellandschap

Samenwerken en verbinden vinden de twee belangrijk. Net als boeren op een manier die toekomstbestendig is. Dat betekent voor hen bouwen aan een voedsellandschap waar plek is voor alles wat leeft. Mede doordat ze zo min mogelijk grote machines gebruiken, is het hard werken. 'Maar daar zijn we niet vies van. Alles is nieuw voor ons, maar het inspireert ook enorm om samen aan deze boerderij te bouwen.'

Beiden wonen met hun gezinnen op Erve Kiekebos en zouden niet meer anders willen. 'Het was wennen. We leven nu met de seizoenen en in de winter is het donker en stil. Maar we hadden geen betere keuze kunnen maken.'

Verdienmodel

De vraag wat precies het verdienmodel is van hun boerderij, wordt vaak gesteld. Fris: 'Het verdienmodel zit in de korte keten: we produceren voedsel en proberen dat zo direct mogelijk bij de mensen te krijgen. Er zitten weinig of geen schakels tussen, dus de marges zijn hoger.' Daarbij kiezen de twee ervoor om de bodem zo min mogelijk te verstoren en ook minder bekende groenten als snijbiet en rammenas te telen. Ze onderzoeken regelmatig op internet en in boeken hoe je zaken het best kunt aanpakken.

Ook nemen de ondernemers graag adviezen van andere boeren aan, ook gangbare. 'Wij zijn natuurlijk zijinstromers. Alles is nieuw voor ons en soms pakken dingen anders uit dan we denken. Daarom overleggen we graag met bijvoorbeeld de loonwerker', zegt Fris.

'Hoewel er in het begin scepsis was over onze manier van boeren, merken we nu dat er ook respect is. Wij pretenderen niet dat wij hét voorbeeld zijn van hoe de boerderij van de toekomst eruit moet zien, maar we haken wel aan bij de landbouwtransitie die gaande is. Want hoe je het ook wendt of keert, het imago van de landbouw moet omhoog.'