Boeren worstelen met natuurinclusief verdienmodel

'Ik begrijp die scepsis wel', zegt Suzanne Ruesink. Zij heeft in het Gelderse Aalten een gemengd bedrijf op drie locaties met onder meer 160 melkkoeien, vleesvarkens en een restaurant. 'Boeren voelen de urgentie om natuurinclusief te werken, maar worstelen met het verdienmodel.'

'Ik noem mijn bedrijf nooit natuurinclusief', zegt Heleen Lansink, melkveehouder in het Overijssels Haaksbergen. 'Het pretendeert dat een andere boer dat dan niet is, terwijl iedereen wel wat doet.' Tegelijkertijd zijn beide boerinnen al wel geruime tijd bezig met natuurinclusief werken. 'We maken forse stappen. Tien jaar geleden al hebben we de ploeg weggedaan. We zijn gaan minderen met gewasbescherming, hebben het kunstmestgebruik met 60 tot 70 procent verminderd', somt Lansink op.

Keuzes maken

De melkveehouder heeft oog voor de opgaven die op de sector afkomen, alsmede het bijbehorende maatschappelijke debat. 'Vooropgesteld: niets moet, het zijn keuzes die je als ondernemer maakt. Maar zodra je gaat bewegen, word je flexibeler qua bedrijfsvoering. Er komt klap na klap af op de sector. Je kunt wachten tot er een verbod komt op glyfosaat, of je houdt er nu al rekening mee.'

Ruesink: 'Je kunt niet veertig jaar dezelfde bedrijfsvoering houden, dat is niet realistisch. De wereld verandert. Over tien jaar is besproeien in sommige gebieden wel einde verhaal, maisteelt staat ook onder druk. En we gaan af van soja en palm in het rantsoen. Daar anticipeer je op als ondernemer.'

Ruimte in de chaos

Lansink stelt dat de opgaven die er liggen pijn doen en worden gevoeld in de bedrijfsvoering. 'Maar in deze chaos ligt ook veel ruimte om met je omgeving uit te onderhandelen wat zij van je verlangen. Dat geeft je een voorsprong. En wijs niet naar de overheid om met een verdienmodel te komen, daar ben je zelf ondernemer voor.'

Dat laatste is voor Ruesink herkenbaar. Haar bedrijf wordt als voorbeeld gezien en kreeg veel aandacht. 'Overal schouderklopjes, talloze werkbezoeken en ik heb op veel evenementen gestaan, maar niemand die financiert wat je doet met je bedrijf. Uiteindelijk moet je het zelf doen. Het lijkt de makkelijkste weg om te blijven doen wat je altijd hebt gedaan, maar op termijn gaat dat tegen je werken.'

Sterk in schoenen staan

Dat wil niet zeggen dat de omslag maken vanzelf gaat. Het kostte Lansink diverse relaties met erfbetreders. 'Als boer krijg je een heel arsenaal aan adviseurs op je erf, die vaak sterk inzetten op meer, meer, meer. Wij hebben jarenlange samenwerkingen met de voerleverancier en de loonwerker opgegeven, de relatie met de dierenarts stond even onder spanning. Dat doet zeer. Om je bedrijfsvoering aan te passen, moet je sterk in je schoenen staan.'

Het grootste spanningsveld rondom natuurinclusieve landbouw zit in de financiering. Hoe kun je als boer geld blijven verdienen met een andere bedrijfsvoering? Tijdens de eerste Gelderse Natuurinclusieve Landbouwdag hopen Lansink en Ruesink boeren te inspireren om de eerste stappen te zetten. 'Want dat is lastig, bepalen met welke stappen je begint', weet Lansink. 'Maar door zelf die stap te zetten, heb je een voorsprong. Houd de overheid zo lang mogelijk buiten de deur.'

Geen windeieren

De stap naar een meer natuurinclusieve bedrijfsvoering heeft de melkveehouder zelf geen windeieren gelegd. De koeien op het bedrijf geven weliswaar minder melk, maar de hogere melkprijs die het oplevert, compenseert dit. Iedereen rijk met natuurinclusief dus? 'In de polder zal dat minder zijn, maar bijvoorbeeld in Twente en de Achterhoek is er een goed businessmodel. Zeker als je lokaal gaat samenwerken, kun je zoveel voor elkaar krijgen.'