Akkerbouwer leeft in goede harmonie met de stad

Volop bloeiende bloemen rondom de akkers van Jan Willemsens op het Eiland van Dordrecht, terwijl het al september is. 'Door het koude en natte voorjaar is alles later dan anders', zegt de akkerbouwer. De bloemen zijn leuk voor de mensen uit Dordrecht. Hun achtertuinen grenzen bijna aan zijn akkers. Misschien is het directe contact dat Willemsens met de stad maakt wel het meest typerende aan hoe hij zich beweegt in de omgeving.

Joke de Geus van bodemlaboratorium Normec Groen Agro Control uit Delfgauw bezoekt het akkerbouwbedrijf en is positief over de proactieve houding van Willemsens naar de stad. 'Ik vind het bijzonder dat Jan direct contact heeft met een wethouder of met bewoners van Dordrecht.' Ze heeft een geldbedrag meegenomen dat Willemsens en zijn buurman Ron Bastiaansen in ontvangst nemen namens de agrarische natuurvereniging (ANV) in het gebied.

Voor ieder grondmonster dat het lab analyseert, doneert Normec 1 euro aan een ANV. Bij Dordrecht zet de groep boeren daar het geld in als bijdrage aan het bokashiproject. Groene reststromen uit gewassen en maaisel verwerken de boeren tot een bodemverbeteraar. Zo blijft alles in de regionale kringloop.

Suikers en vetten

Bokashi is gefermenteerd organisch materiaal. Dat levert volgens De Geus energie uit suikers en vetten aan het bodemleven en is in het belang van de weerbare teelt die Willemsens en Bastiaansen nastreven. 'Jullie onderzoeken de bokashi op stikstof, fosfaat en zware metalen', zegt ze. Willemsens vult haar aan: 'De waarden zijn tot nu toe fantastisch en we krijgen geen onkruid door de bokashi. De vrees van veel telers blijkt ongegrond.'

Aan de metingen voor organisch leven met de hot waterextractable carbon (HWC)-indicator ziet De Geus een toename van het bodemleven door de bokashi. Waar het Willemsens met de bokashi en de bloemenranden om draait, is biodiversiteit. Dat spreekt hem aan als teler. Hij maakt graag gebruik van de biodiversiteit in de bodem en boven de grond. Het spreekt de omwonenden ook aan, want het landschap is fraai. 'Ik bedien het hele spectrum van dieren en de consument.'

Bij het omschrijven van zijn bedrijf en teelten benoemt Willemsens de bloemenranden als echte teelt. 'Ik vind het leuk om te doen en ze zijn nuttig, want mijn natuurlijke vijanden zijn mijn vrienden. Het is hier heel dicht bij de stad. De mensen daar krijg je beter mee met bloemen dan met mest. Ik voel me als ondernemer net zo vrij als boeren verder van de stad, maar ik zie wel het belang in van een fatsoenlijke relatie met de stad. Ik heb geen actielijstje. Het is een open relatie en ze zijn welkom bij me.'

Al achttien jaar gebruikt de akkerbouwer geen insecticiden meer. 'Toch vind ik geen trips in de uien. De gaasvliegen en zweefvliegen en al die andere insecten in de randen helpen me bij de teelt. Als de luizen actiever worden, expanderen ze wel, maar de populatie explodeert nooit.'

Zelfs met een taai insect als de colororadokever loopt het niet uit de hand. De oorzaak daarvan is niet duidelijk, maar het blijft volgens Willemsens vaak bij één groep keverlarven op één aardappelplant en verder weinig. Luizen op bieten ziet hij ook weinig. Tegen schimmel, phytophthora en onkruid zet hij wel wat middel in. 'Mijn acceptatie van onkruid zal wel groter zijn dan bij anderen.'

Inheems en exotisch

De stadsecoloog zou het waarschijnlijk fijn vinden als Willemsens en de andere ANV-leden enkel inheemse soorten zouden gebruiken in de bloemenranden. Ze gebruiken echter een mengsel met daarin ook wat exoten, zoals de zonnebloem en cosmea. Die dragen bij aan het mooie beeld, want ze bloeien uitbundig en zijn volgens De Geus eigenlijk best goed voor de biodiversiteit. 'Dat ze nectar hebben, is belangrijker dan dat ze inheems zouden moeten zijn. Dat draagt ook bij aan de populatie natuurlijke vijanden.'

De akkerbouwer denkt dat het geheel aan groene dooradering van het landschap bijdraagt aan de biodiversiteit en de natuurlijke weerbaarheid tegen plagen. 'Aan het begin van het jaar zijn de bermen de kraamkamer voor die dieren. Later nemen de bloemenranden deze functie over en zijn de belagers van luizen en andere plaagdieren dicht bij het gewas. Straks als de bloemen uitgebloeid zijn, komen er zwermen zangvogeltjes af op de zaden van de zonnebloemen en de cosmea.'

De agrarische natuurvereniging op het eiland telt vijf boeren. Ze zaaien bloemenranden en pluktuinen en maaien het groen voor overheden en particulieren. Het contactennetwerk is enorm, geef Willemsens aan. 'Ze weten ons te vinden als er wat moet gebeuren.'