Onderzoeksraad: aanpak stalbranden stagneert

'Het is belangrijk dat alle partijen de aandacht en urgentie voor dit onderwerp niet laten verslappen', zegt voorzitter Chris van Dam van de onderzoeksraad in een persverklaring. In maart 2021 publiceerde de OVV het rapport 'Stalbranden' met aanbevelingen aan de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, LTO Nederland en het Verbond van Verzekeraars om het aantal stalbranden terug te dringen. De minister van LNV wil in 2026 komen tot een halvering van het aantal dodelijke stalbranden en dodelijke dierlijke slachtoffers per sector.

2020 geldt daarbij als peiljaar. In dat jaar waren er 51 stalbranden met 108.794 omgekomen dieren. In 2021 vonden er 35 stalbranden plaats en waren er 6.915 dieren die hierdoor om het leven kwamen. In 2022 waren er 42 stalbranden en overleden ruim 130.000 dieren als gevolg van stalbranden. De grote schommelingen zijn te verklaren door branden bij pluimveebedrijven. Als er brand is in een pluimveebedrijf, zijn de aantallen dieren veel groter dan bijvoorbeeld bij een varkens- of melkveebedrijf.

Verschillende oorzaken

De aanpak van stalbranden stagneert volgens de OVV door verschillende oorzaken. Volgens partijen is het creëren van wet- en regelgeving niet eenvoudig en wordt dit in sommige gevallen disproportioneel gevonden. Ook wordt veel tijd besteed aan het doen van nader onderzoek. De OVV concludeert daarnaast dat de urgentie om stalbranden te voorkomen bij veehouders nog niet breed wordt gevoeld. Veehouders gaan ervan uit dat een stalbrand hen niet overkomt en investeren daarom niet in brandveiligheid van hun stallen.

De OVV denkt dat ook de onzekerheid over het stikstofbeleid en de toekomst van de veehouderij een rol spelen bij de vertraging. 'Investeringen in nieuwbouw en verbouw van stallen liggen volgens betrokkenen momenteel nagenoeg stil met als gevolg dat noodzakelijke verbeteringen van de stalbrandveiligheid niet worden gerealiseerd.'

Risico door luchtwassers

LTO-portefeuillehouder Gezonde Dieren Jeannette van de Ven herkent dit beeld. 'Zeker in Noord-Brabant ligt de vergunningverlening helemaal stil. Bovendien ligt de nadruk daar erg op luchtwassers. Beide ontwikkelingen vind ik slecht voor de brandveiligheid. Van luchtwassers bijvoorbeeld is bekend dat als er brand is, dat die snel kan verspreiden. Brandveiligheid moet je echt integraal aanpakken met zaken als dierenwelzijn, diergezondheid en duurzaamheid. Dat maakt het complex.'

Als voorbeeld noemt Van de Ven de emissiearme stalvloeren. 'Die zijn ontworpen om emissies vanuit stallen te verkleinen, maar het risico op stalexplosies is groter. Dat is een voorbeeld van iets waarover onvoldoende integraal is nagedacht.'

De LTO-bestuurder herkent de constatering van de OVV dat de urgentie er niet altijd is in de veehouderij. 'Veehouders hebben op dit moment zo ontzettend veel op hun bordje. Denk onder meer aan de stikstofcrisis, het Nationaal Programma Landelijk Gebied en het Convenant dierwaardige veehouderij. Er komt van alles op de veehouderij af waardoor de focus niet altijd ligt op brandveiligheid.'

Vermijdbare stalbranden

Van de Ven vindt dat de focus vooral moet liggen op het terugdringen van het aantal vermijdbare branden, 'bijvoorbeeld door menselijk handelen of een elektriciteitsvoorziening die niet op orde is'. 'Er komt steeds meer techniek en elektra in de stallen. Dit komt onder doordat er steeds meer robots komen in stallen, luchtwassers, sensoren en andere techniek. Dat is een goede en mooie ontwikkeling, maar het risico op brand neemt hierdoor wel toe. Verder zou het goed zijn als er meer onderzoek wordt gedaan naar stalbranden en de brandweer hier meer kennis over krijgt. Nu is bij meer dan de helft van de stalbranden de oorzaak niet bekend.'

De onderzoeksraad stelde onder meer een verplichte elektrakeuring voor en een maximumnorm voor het aantal dieren per brandcompartiment. Dat is nog niet gerealiseerd. Het ministerie van LNV verwacht dat de verplichte elektrakeuring er in 2024 komt. Hoewel er steeds vaker brandonderzoek wordt gedaan, gebeurt dit nog niet bij elke stalbrand en verschilt de kwaliteit van de onderzoeken. Mede daardoor is van bijna de helft van de geregistreerde branden de oorzaak niet bekend. Systematisch en grondig uitgevoerd brandonderzoek kan wel bijdragen aan het achterhalen van oorzaken, vindt ook de OVV.