Risico's stalbranden bij zonne-energie vragen meer aandacht

Achtergrond Melkvee Michiel Elands 03 aug 2023 om 06:30uur

'Het schort nog weleens aan zowel de kwaliteit van het PV-systeem als aan de installatie', zegt risicodeskundige Maick Arendsen van het Verbond voor Verzekeraars. Met de aanleg van zonnepanelen op staldaken groeit ook het risico op stalbranden. Een keuring van de PV-installatie is in de praktijk al enkele jaren gemeengoed. Het wachten is op aanvullende wet- en regelgeving vanaf 1 januari 2024.

Risico%27s+stalbranden+bij+zonne%2Denergie+vragen+meer+aandacht

Op sommige grote stallen liggen wel drieduizend zonnepanelen. Per jaar gaat dan een slordige 1 megawatt aan stroom door alle snoeren en kabels. Dat is vergelijkbaar met het jaarverbruik van 350 huishoudens. De aanleg vraagt om een compleet nieuwe tweede elektrische installatie op het bedrijf, inclusief omvormer en aansluiting op het bestaande netwerk.

'In gesloten stallen kunnen omvormers die onvoldoende worden schoongemaakt, ook brand veroorzaken. De ammoniaklucht kan de weekmakers in de bedrading aantasten, wat tot kortsluiting kan leiden. Daarnaast bevatten sommige kabels visolie. Daar zijn steenmarters dol op', stelt Arendsen.

Verzekeraars waarbij veehouders kunnen aankloppen, stellen aanvullende eisen aan de installatie om het risico op brandschade te verminderen. 'Zo willen verzekeraars bijvoorbeeld een aardlekschakelaar in het circuit of dat omvormers en kabels buiten de stal blijven', geeft de risicodeskundige aan. 'Daarnaast is een keuring van de installatie bij oplevering verplicht gesteld, de Scope 12.'

Zijn zonnepanelen niet goed verzekerd, dan ben je bij een stalbrand de sjaak

Anton Legeland, mede-eigenaar LN Agro

Volgens de risicodeskundige is het verschil tussen ondernemers groot. Hij ziet in de praktijk veehouders die op de toekomst gericht zijn en de zaken allemaal goed op orde hebben tot vooral afbouwers en stoppers die onderhoud van installaties achterwege laten of 'zelf gaan knutselen'. 'We hebben als verzekeraars nog wat zendelingenwerk te doen voor het collectieve belang van schades voorkomen.'

Onverzekerd

Al zeker tien jaar zijn elektrakeuringen Scope 10 gemeengoed in de veehouderij. Daar is de keuring voor de installatie van zonnepanelen bij gekomen, duidt Benjamin Overkleeft, adviseur bij LTO Verzekeringen. 'Niet gekeurd, is niet verzekerd. Zo simpel is het. Ook bij overname en het oversluiten van een verzekering is een nieuwe keuring meteen nodig', zegt hij.

• Lees ook: Verplichte keuringen brandveiligheid stallen uitgebreid

'Wat in de praktijk wringt, is dat stallen met varkens en kippen vaak vol staan. Zeker met de aanwezigheid van vogelgriep willen ondernemers zo weinig mogelijk mensen in de stal', licht Overkleeft toe. 'Scope 12 zie ik als een apk voor grote stallen. Het nut en de noodzaak van controle zijn voor iedereen helder.'

Brandveiligheid

Anton Legeland is het daarmee eens. Hij is mede-eigenaar van LN Agro en adviseert vooral boeren in de Achterhoek over de aanleg van zonnepanelen. 'Brandveiligheid komt altijd aan de orde, want als de stal niet goed verzekerd is en je krijgt brand, dan ben je de sjaak.'

Ook Legeland ziet dat in de praktijk lang niet alle PV-systemen deugdelijk zijn aangelegd. 'Dan blijven de prestaties achter en blijken de stekkertjes van de panelen al deels doorgebrand. Dat is bloedlink. Ik adviseer klanten om de opleveringskeuring te doen, voorafgaand aan de laatste termijnbetaling aan de installateur van de zonnepanelen. Zoek altijd een partij met jarenlange ervaring met de aanleg', zegt hij.

Tekst gaat verder onder het kader

Zorgen bij Verbond van Verzekeraars over beschikbaarheid inspecteurs

Demissionair landbouwminister Piet Adema wil een verplichte keuring instellen voor zonnepanelen en andere elektrische installaties rondom veehouderijen. Het is een van de maatregelen waarmee hij het aantal stalbranden en het aantal dieren die omkomen bij de branden wil terugbrengen. Het Verbond van Verzekeraars is een van de pleitbezorgers van deze verplichte keuring. De maatregel geldt vanaf 2024. Certificeringsinstantie SCIOS voert de keuringen uit. Afhankelijk van de bedrijfsgrootte is dat eens in de drie of vijf jaar. Dit komt boven op de verplichte jaarlijkse brandveiligheidskeuring. Dat is ook geborgd via de verschillende ketenkwaliteitssystemen in de varkens-, pluimvee- en kalverhouderij. Anton Legeland van LN Agro ziet dat de wachttijden voor een opleveringskeuring nu al op kunnen lopen tot enkele maanden. Ook het Verbond van Verzekeraars heeft via de consultatieronde laten weten bezorgd te zijn over de beschikbaarheid van keurmeesters. Daarnaast zou volgens het huidige wetsvoorstel bij iedere keuring ook een andere specialist moeten opdraven, wat volgens de verzekeraars onwenselijk is.

De aanleg van zonnepanelen gaat automatisch gepaard met het ophogen van het te verzekeren bedrag. Dat wekt altijd de aandacht van de verzekeraars. Overkleeft: 'Ik adviseer om zo vroeg mogelijk contact op te nemen met de verzekeraar over de aanleg en de eisen die gelden, zodat je niet achteraf tijdens een inspectie voor verrassingen komt te staan.'

Slachtoffers

Nederland telt zo'n 25.000 veehouderijlocaties voor melkkoeien en -geiten, vleeskalveren, varkens en kippen. In 2022 noteerde het Verbond van Verzekeraars 42 stalbranden, 7 meer dan het jaar ervoor. Het aantal dode dieren was door brand in enkele pluimveebedrijven met 130.000 een stuk hoger dan het voorgaande jaar. Toen kwamen een kleine zevenduizend landbouwhuisdieren bij brand om.

De elektrische installatie is steeds vaker de oorzaak, blijkt uit het monitoren van de stalbranden door het Verbond van Verzekeraars. In 2022 gaat het om dertien gevallen, het hoogste aantal sinds het begin van de meting in 2014. Bij twintig branden is de exacte oorzaak niet meer te achterhalen. Arendsen: 'Zeker voor bedrijven met oudere installaties is het zaak om problemen boven tafel te krijgen via de keuring.'

Onderscheid

Een onderscheid tussen het brandrisico met de installatie voor zonnepanelen en de overige elektrische installatie kunnen de verzekeraars niet maken.

'We zien dat zonnepanelen een vlucht nemen en dat sowieso steeds meer elektra in de stal komt', zegt de risicodeskundige. 'Ook opslagsystemen voor energie zijn in opmars. Dat vraagt om een nieuwe bewustwording, zoals compartimentering. Dan bedoel ik niet alleen in de stal, maar ook een brandscheiding op het dak tussen de panelen.'

Gevolgschade: glassplinters in weiland en bij naburige bedrijven

Twee grote branden hebben in het voorjaar gewoed in het Brabantse Etten-Leur op bedrijven met zonnepanelen, waaronder een kassencomplex. Daarbij zijn restanten van de panelen honderden meters tot meer dan een kilometer in de omgeving verspreid. 'Het is belangrijk dat een ondernemer deze mogelijke gevolgschade in beeld heeft', waarschuwt Maick Arendsen namens het Verbond van Verzekeraars. 'Deze schade is bij een aantal verzekeraars meeverzekerd met brandschade, maar er kan ook een aparte polis worden afgesloten. Zonne-energie opwekken kan geld opleveren, maar komt dus ook met een financieel risico', vindt Arendsen. Net als asbestschade zal ook deze gevolgschade een plek krijgen in de voorwaarden van alle verzekeraars van stallen, voorspelt Benjamin Overkleeft van LTO Verzekeringen. 'Dan is het dus de vraag of de ondernemer de juiste dekking op de polis heeft.' De restanten van zonnepanelen zijn niet giftig. Wel kunnen scherpe deeltjes zich bij brand verspreiden en een probleem zijn voor grazende dieren en de opbrengsten van het land. 'Die schade op het bedrijf en bij naburige bedrijven kan bij een aantal verzekeraars worden meeverzekerd', zegt Overkleeft.