Hoge sterfte door blauwtong drijft schapenhouders tot wanhoop

De telefoon staat roodgloeiend bij Everts (inzet) van Schapendokter.nl. ‘Niet alleen veel telefoontjes van schapenhouders, er is ook veel overleg onder collega-dierenartsen. Het lijkt wel pastoraal werk wat we doen, ondersteuning bieden. We kunnen niet veel anders doen, want er is geen therapie.’

De uitbraak van blauwtong type 3 veroorzaakt momenteel een hoge sterfte onder schapen. Het virus was al vijftien jaar afwezig in Nederland maar slaat nu des te harder toe. Een opgave van de Nederlandse Schapen- en Geitenfokkerij Organisatie (NSFO) meldt voor afgelopen donderdag een oversterfte van 1300 dieren. Ook bij koeien heeft het virus al tot zieke en dode dieren geleid, maar rundvee lijkt de ziekte beter te doorstaan.

De gemiddelde sterfte op een getroffen schapenbedrijf ligt op 20 tot 25 procent. Het ziektecijfers ligt daar met 70 tot 80 procent fors boven. Of een schaap de besmetting overleeft, is afhankelijk van veel factoren, zegt Everts. ‘Blauwtong veroorzaakt een hevige ontstekingsreactie in het lichaam. Sommige dieren produceren heel snel antistoffen. Dat is afhankelijk van de genetische aanleg en waarschijnlijk een van de redenen waarom het ene dier wel overleeft en het andere niet.’

Lijden verzachten

Everts geeft adviezen om het lijden van de dieren te verzachten. ‘We kunnen pijnstilling geven en adviseren zieke dieren een paar keer per dag op een andere zijde te leggen om doorliggen te voorkomen. Daarnaast is het verstandig de vochtbalans op peil te houden. Het vergt ook veel van de schapenhouders zelf. Ze zijn de hele dag bezig met het verzorgen van hun dieren. Het einde van deze uitbraak is nog niet in zicht en daar worden ze wanhopig van.’

Momenteel wordt door dierenartsen in het land gekeken of het toedienen van antihistamine soelaas biedt. Dit kan de zwellingen bij zieke dieren verminderen en zo verlichting geven. ‘Maar het is symptoombestrijding wat we doen, we kunnen de dieren niet beter maken.’

De uitbraak lijkt volgens Everts nu ‘heftiger’ dan bij de vorige in 2008. Toen sloeg het type 8 van het virus vooral in het noorden van land toe. Afgelopen weken concentreren de besmetting zich in het grensgebied tussen de provincies Utrecht en Noord-Holland.

Met de huidige weersvooruitzichten vreest de dierenarts dat het aantal zieke en dode dieren nog verder op gaat lopen. ‘Het moet echt onder de tien graden worden en het liefst met nachtvorst. Daar kunnen de knutten die de ziekte overbrengen niet tegen. De kans daarop is in deze tijd van het jaar helaas beperkt.’

Spoedprocedure vaccin

Everts en zijn collega’s hebben hun hoop gevestigd op een vaccin tegen blauwtong type 3 dat in Zuid-Afrika voorhanden is. Dat moet hier dan wel met een spoedprocedure toegelaten worden. ‘Ik begrijp de zorgvuldigheid waarmee dat moet gaan, maar dit is een noodsituatie. We zitten nu al boven duizend doden dieren per dag en de verdere verspreiding van het virus is nog lang niet afgelopen. Het is nu alleen in Nederland aanwezig, maar als het zo doorgaat wordt het ook in Duitsland en België een probleem.’

Sinds 2012 was Nederland officieel blauwtong-vrij. Op dit moment is er ook in Italië een uitbraak van het virus type 3. Onderzoek heeft echter uitgewezen dat het in Nederland aanwezige virus niet verwant is aan de Italiaanse stam. ‘Hoe het hier gekomen is en waarom het in het midden van het land dieren besmet is nog niet duidelijk’, zegt Everts.