'Controversiële bangmakerij door minister Van der Wal'

Angst is een slechte raadgever, luidt een spreekwoord. Zoals vaak met spreekwoorden zit er een kern van waarheid in. Wie nuchter naar de zaak kijkt, mag verwachten dat het zo'n vaart niet loopt.

Nederland heeft namelijk al veel bereikt. Wie zien sterk lagere uitstoot van stikstofoxiden en ammoniak, de schadelijke verbindingen van stikstof. Was dat in 1990 nog bijna 500 miljoen kilo nitraat vanuit diverse bronnen, in 2020 was dat amper 150 miljoen kilo. Dat zijn cijfers van het RIVM zelf.

Daar komt bij dat de EU-richtlijn helemaal geen norm kent voor stikstof. De richtlijn schrijft voor dat EU-landen de natuur in een gunstige staat van instandhouding moeten houden. Maar op welke manier ze dat doen, daar zijn landen vrij in. De richtlijn kent ook geen deadlines en biedt de Europese Commissie dus ook geen juridische basis om Nederland aan een bepaald jaartal te houden.

Het zou dus absurd zijn als de Europese Commissie nu Nederland zou dwingen tot stikstofmaatregelen, zoals Van der Wal beweert. Hoe zou de Europese Commissie dat moeten doen? Ze zou daarvoor een inbreukprocedure moeten opstarten en dwangsommen kunnen opleggen. Maar dat lijkt me juridisch en politiek glad ijs voor de EU-commissarissen, onder wie straks Wopke Hoekstra, die als toenmalig CDA-leider al kanttekeningen had bij de stikstofaanpak door Van der Wal.

Een veel serieuzer en groter probleem is de verlammende onzekerheid waarin dit nu demissionaire kabinet veel landbouwbedrijven heeft gebracht. Dat er voor Programma Aanpak Stikstof (PAS)-melders nog steeds geen oplossing is, is onverteerbaar. Piekbelasters kunnen zich nu laten opkopen. Maar waar blijven de regelingen voor bedrijven die willen innoveren, verplaatsen of extensiveren?

Het wordt tijd dat Nederland een regering krijgt die zich minder laat leiden door vrees voor Brusselse boetes en meer door gezonde boerenbelangen. Dan wordt er niet meer krampachtig vastgehouden aan jaartallen, minder verwacht van bedrijven en meer ingezet op de blijvers. Dan wordt de verstikkende focus op kritische depositiewaarden en achter de komma depositieberekeningen losgelaten en breder gekeken naar de daadwerkelijke staat van de natuur.

Dat is veel zinvoller dan bangmakerij.