Kraambungalow: buitenhut maar dan overdekt en op dichte vloer met stro

De omgeving van de Bosweg in Heino groen. Door de bomen schemert het sedumdak van de nieuwe stal bij de familie Neimeijer. 'Nu met een gele gloed, maar het was ook al paars en groen. We krijgen daarop veel positieve reacties uit de omgeving', zegt Nieske Neimeijer. Het bolle sedumdak met daaronder de aan beide zijden open stal geeft ook kleur aan het erf. De gele voerbakken in de uitloop versterken de frisse aanblik van het geheel.

Reden voor de nieuwbouw, die 3 september feestelijk in gebruik wordt genomen, was de biggenstal die aan vervanging toe was. Daarvoor in de plaats kwam een kraamopfokstal met overdekte bungalows die staan op een dichte vloer en uitloop naar buiten hebben.

Natuurlijk gedrag

'Ik wilde een stal met veel daglicht, maximale ruimte voor natuurlijk gedrag voor de zeug en de biggen en weinig staal. De buitenhutten zoals je die in Engeland veel ziet, spreken mij enorm aan, maar dan zonder de nadelen daarvan', licht Nieske Neimeijer toe. Op advies van Achim Tijkorte van Reudink Biologische Veevoeders oriënteerde het echtpaar zich op de mogelijkheden bij de oosterburen.

Jeroen Neimeijer tekende het ontwerp voor hoe de welzijnsvriendelijke kraamopfokstal eruit zou moeten zien. Bajo Bouw nam de realisatie voor zijn rekening, terwijl Nieske Neimeijer zorgde voor de praktische toets. Die doorstonden de kraambungalows tot nu toe glansrijk. De familie Neimeijer werkt met een vierwekensysteem en de tweede ronde zeugen heeft er al in gebigd.

Boven verwachting

Dat is boven verwachting gegaan. 'Ik had verwacht dat de zeugen zouden moeten wennen, net als met de overgang naar biologisch, maar dat was niet zo.' Nieske Neimeijer vindt het prettig werken in de nieuwe stal. Zij is degene die daarin het dagelijkse werk voor haar rekening neemt. De website van het bedrijf heet dan ook niet voor niets Nieske's Erf.

In de nieuwe stal is de dagelijkse routine gemakkelijker geworden en kosten de werkzaamheden minder tijd per dier. De eerste schoonmaakronde is achter de rug. Nieske zegt dat ze daarin nog haar vorm moet vinden. 'Er komt bijvoorbeeld nog best wat stro onder de hokken vandaan.' 'Misschien nog een kwestie van daarin je routine ontwikkelen en anders bedenken we daar iets op', merkt Jeroen Neimeijer op.

Domein van zeug en biggen

Dat ze niet rechtop kan staan in de kraambungalows, ervaart Nieske Neimeijer niet als beperkend. In de kraambungalows komt ze het liefst zo min mogelijk. Dat is het domein van de zeug en de biggen. 'Wanneer we bijvoorbeeld hulp verlenen rondom de geboorte, dan zitten we toch op de grond.'

Natuurlijk hadden de kraambungalows groter gekund en met meer inhoud, reageert het echtpaar, maar in de huidige vorm is het klimaat in de kraambungalows tot nu toe prima. 'Of dat komende winter ook het geval is, gaan we ervaren. We kunnen altijd biggenlampen ophangen.'

Per keer werpen vijf zeugen. Wanneer de biggen zijn gespeend, wordt de buitenruimte van twee of drie kraambungalows aan elkaar gekoppeld. 'De biggen hebben dan alle de ruimte om aan elkaar te wennen en te socialiseren.' Wegen de biggen 25 kilo, dan verhuizen ze naar de vleesvarkensstal. Koppels hoeven dan niet meer te worden gemengd. Nieske Neimeijer: 'De biggen zijn al aan elkaar gewend. Dat geeft rust met de overgang naar een andere stal.'

Veel ruimte

De nieuwe stal is 30 meter lang en 17 meter breed. Het gebouw heeft een royale centrale gang, een tussenruimte voor de opslag van stro en biedt onderdak aan 21 kraamopfokbungalows. Die hebben een deur met daarboven een klep die open kan. 'De bungalow is globaal 2 bij 3 meter en bevat een biggennest en een strobed waarin de zeug comfortabel kan werpen. 'Ze kan er in liggen zoals ze dat zelf wil', benadrukt Nieske Neimeijer.

'De totale oppervlakte van een hok is 17 vierkante meter. Daarvan is 10 vierkante meter overkapt. Van de resterende 7 meter is 5 vierkante meter uitgevoerd met rooster. Elk buitenhok is eveneens voorzien van een stortkoker voor de mest die niet op de roosters ligt. Onder het rooster in de buitenruimte loopt een bolle band. De bolle band is het tweede prototype van wat bij biologisch varkenshouder Michiel Nooijen in het Brabantse Erp in de binnenstal zit.

Urine en vaste mest

De familie Neimeijer koos voor het systeem, omdat urine er direct af loopt en vaste mest dagelijks de stal uit kan. 'De urine vangen we op in een put en gebruiken we bij de akkerbouwgewassen, wanneer die behoefte hebben aan stikstof', legt Jeroen Neimeijer uit.

Sinds een paar jaar werken de biologische varkenshouders in Heino samen met een biologische akkerbouwer en twee melkveehouders. De akkerbouwer teelt onder andere granen, die Jeroen Neimeijer in de voerkeuken verwerkt. 'We sluiten de kringloop steeds weer een stukje verder', zegt hij. Een kleine twee derde van het voer voor de vleesvarkens bestaat uit enkelvoudige grondstoffen. Rogge en gerst zijn van eigen teelt. Tarwe, erwten en een voederkern kopen de varkenshouders in.

Behapbare investering

De ondernemers doen geen uitspraken over de kosten van de nieuwbouw. Ze spreken over een 'behapbare investering'. Jeroen Neimeijer: 'Rekenen we met de opbrengstprijzen voor biologisch varkensvlees van afgelopen tien jaar, dan houden we iets over. Je moet stapjes voorwaarts kunnen blijven maken.'

Met het bedrijf in zijn huidige opzet kan de investering worden afgelost en kan er worden gereserveerd voor toekomstige investeringen. Zo staat een meer open en diervriendelijke vleesvarkensstal op het wensenlijstje.

Plezier en trots

Met plezier naar de stal gaan en trots zijn op wat je doet, noemen de varkenshouders belangrijk. Dat staat bij hen hoog in het vaandel en de nieuwe kraamopfokstal draagt daar zeker aan bij. 'We zetten daarmee echt een stap in het dierenwelzijn en het reduceren van emissies. Maar het zure is wel dat wij buiten elke stimuleringsregeling vallen.'

De Milieu-investeringsaftrek, de Willekeurige afschrijving milieu-investeringen of versneld afschrijven, het is allemaal niet aan de orde. Want wil je als bedrijf daarvoor in aanmerking komen, dan moet je investeren in machines of apparatuur zoals een frequentieregelaar. Die is er niet omdat dat stal natuurlijk wordt geventileerd. 'Dat is voor mij best een worsteling. Innovatie in de sector wordt daardoor gefrustreerd', vindt Jeroen Neimeijer.

In ontwikkeling

Het bedrijf van Nieske en Jeroen Neimeijer is sinds de overname van zijn ouders dertien jaar geleden voortdurend in ontwikkeling. Twee jaar na de overname zetten ze de stap naar biologisch. De 270 zeugen en 800 vleesvarkens maakten plaats voor 72 biologische zeugen en 600 vleesvarkens. Ook het kringloopdenken kreeg een steeds prominentere plaats in de bedrijfsvoering. 'Wij denken dat dat een manier is om de wereld een beetje beter te maken.'

Aan de wortels van de stap naar nu 40 zeugen liggen vooral de persoonlijke ambities van de ondernemers. 'De biggenstal was aan vervanging toe en onze medewerkster kreeg ander werk, maar de dingen die voor jezelf belangrijk zijn in het leven en waarvan je energie krijgt, veranderen ook', klinkt het eensgezind.

Boer-burgerverbinding

Zo is Jeroen Neimeijer actief in de gemeentepolitiek en bestuurslid bij Biohuis. Dat is de belangenbehartiger van biologische boeren en tuinders in Nederland. Nieske Neimeijer steekt veel energie in de boer-burgerverbinding en het bieden van een ontspannen en leerzame dag aan schoolkinderen.

'Maar ik merkte met verloop van tijd dat ik het bieden van een veilige plaats aan kinderen die thuis in de verdrukking komen veel belangrijker vind.' Dus komt haar focus naast de varkens meer te liggen op het bieden van een tweede thuis. 'Ons gezin en boerderij mag een vaste, veilige plek zijn waar deze kinderen even geen zorgen hoeven te hebben. We hopen hun een moment in de week te bieden waarop ze zich kunnen verheugen.'