Gestegen kosten hebben negatieve invloed op rendement in boomkwekerij

De gemiddelde omzet van boomkwekerijen is in seizoen 2022-2023 met ongeveer 5 procent gedaald. Het overgrote deel van die daling werd in het najaar gerealiseerd. Hogere prijzen door een lager volume in het voorjaar maakten een deel van het verlies goed. Een deel van de boomkwekers wist in het voorjaar zelfs een lichte omzetstijging te realiseren. Maar dat was niet voldoende om de seizoensomzet terug in de plus te brengen.

Voor handelsbedrijven was het verlies groter. Zij realiseerden het afgelopen seizoen een omzetdaling van gemiddeld 15 procent. In het sectorrapport van Van Oers Agro staat dat dit kan betekenen dat de stijgende inkoopkosten niet volledig konden worden doorberekend aan de markt. 'Dit geeft een indicatie dat de rek eruit is voor wat betreft de prijsstijgingen in de sector.'

Er zijn grote verschillen zichtbaar tussen de bedrijven. Zo lieten vooral de bedrijven met traditionele teelten een daling van de omzet zien. 'Er was het afgelopen jaar bijvoorbeeld een overschot aan beuk', staat in het rapport. Ook bedrijven die zich richten op het oosten van Europa hebben het zwaar gehad. De bedrijven die meerdere markten kunnen bedienen, zijn volgens de rapporteurs van Van Oers Agro het meest stabiel.

Stijgende kosten

Het sectorbrede bedrijfsresultaat voor aftrek van belastingen (ebitda) lag twee seizoenen terug gemiddeld op 25 procent. Dat is het afgelopen seizoen gedaald naar 23 procent. De daling is het sterkst in het bos- en haagplantsoen en de containerteelt. De daling van het rendement wordt veroorzaakt door een lagere omzet gecombineerd met stabiele of gestegen kosten. Vooral de arbeidskosten laten een stijging zien.

Uit het rapport blijkt dat de kosten per werknemer zijn gestegen als gevolg van cao-ontwikkelingen en een hoger minimumloon. De lonen in de cao open teelten stegen per maart met 5 procent. Per 31 december volgt nog een stijging van 3 procent. De minimumlonen zijn per juli met 3,1 procent toegenomen. 'Het minimumloon wordt nu per maand aangegeven, maar zal per 2024 worden omgezet naar een minimumuurloon. Voor boomkwekers zal dit een verdere stijging van de personeelskosten betekenen', aldus de schrijvers van het rapport.

Wel was er het afgelopen seizoen voldoende personeel beschikbaar, waarbij het merendeel van het personeel uit Roemenië komt. 'Het ruimere aanbod van veel nieuwe, onervaren arbeidskrachten betekent wel een kostenstijging. Daarbij komt de zorg dat personeel voor specifieke werkzaamheden, zoals spuitwerk of aansturing, onvoldoende beschikbaar is en blijft.'

Exportwaarde blijft gelijk

De exportwaarde voor de boomteelt is stabiel gebleven aan het jaar ervoor. Dat betekent dat de binnenlandse omzet licht is afgenomen. Het afgelopen seizoen is wel een toename geweest in export naar Engeland, Zwitserland en Noorwegen. Daartegenover staat een lagere afzet naar Duitsland, zo blijkt uit het rapport. 'De Duitsers hebben te maken met binnenlandse overproductie, omdat de export naar het oosten van Europa is afgenomen.'

Ook boomtelers in Nederland ervaren problemen van de situatie in Oost-Europa. Volgens Van Oers Agro is de export naar Polen, Tsjechië en Hongarije fors teruggelopen in vergelijking tot de periode voor de oorlog. 'Er is wel voldoende groeipotentie in deze regio's, maar daarvoor is eerst een stabiele politieke situatie nodig.'

Positieve verwachtingen

Ondanks het langere rendement, de gestegen kosten en lagere omzet zijn de verwachtingen voor het najaar positief. 'We verwachten een stabilisering van de marktvraag en voldoende voorraad om aan die vraag te voldoen. Kwekers hebben – als gevolg van de goede jaren – voldoende vlees op de botten', staat in het sectorrapport. 'Alleen bedrijven die fors hebben geïnvesteerd, kunnen te maken krijgen met een tijdelijk liquiditeitstekort in het vroege najaar.'

De grote arealen van bepaalde soorten en de kwaliteit en beschikbaarheid van goed zaad vormen wel een uitdaging voor komend seizoen. Volgens Van Oers Agro ligt een verschraling van het assortiment voor de hand, met overschotten tot gevolg. 'Telen wat de markt vraagt in plaats van telen om de grond vol te zetten, is raadzaam. Het is goed om kritischer te zijn op het teeltplan. Vooruitkijken wordt steeds belangrijker.'