'Ik wil gewoon waardering, niet alleen maar acceptatie'

De melkveehouder in het Overijsselse De Krim staat de hele dag aan: 'Ik ben altijd aan het denken. Op school kon ik dat niet in goede banen leiden. Maar nu in mijn bedrijf kan ik er wat mee. Ik bedenk van alles. Ik heb vast niet in alles gelijk, maar je moet gewoon wat proberen.'

Zijn nieuwste vinding: de bouw van een voerbunker. Daar kan Bosman straks op ieder moment van de dag mais, kuilvoer en krachtvoer in doen. In de bunker wordt het gemengd en dan gaat het via een lopende band via de voergang voor de koeien, twee keer per dag. De band wordt op- en afgerold met de motor van een mestschuif. Bosman haalde daartoe de voerhekken weg. Dat geeft de dieren meer ruimte om goed te vreten.

'Het voeren gaat automatisch, om 11 uur 's ochtends en 11 uur 's avonds. Dan komen de koeien 's avonds naar de robot en blijven ze in de nacht niet in het weiland hangen. Ik kan op mijn telefoon in de cloud controleren hoeveel voer in de bunker zit', laat Bosman weten.

Technische oplossingen bedenken, zoals het voersysteem, is Bosmans lust en leven. Maar het grootste vraagstuk voor zijn bedrijf is niet alleen op te lossen met techniek. Hij wil de bodem beter aan de gang krijgen. Dat kan en moet volgens hem veel efficiënter.

'We moeten zorgen dat het bodemleven met ons meewerkt. Dat zou bij alle innovaties die we bedenken de basis moeten zijn', stelt Bosman. 'We moeten streven naar volwaardige, rijpe en stabiele mest. Die is beter inzetbaar en aantrekkelijker voor de akkerbouw.'

Agrarisch ondernemers bemesten volgens Bosman nu 'heel tegennatuurlijk'. Ze gebruiken verkeerde mest, want drijfmest krijgt de kans om te rotten in de mestkelder, stelt hij. Verder wordt mest op de verkeerde tijd en verkeerde manier aangewend.

Mest uitrijden in najaar of vroege voorjaar

'Kijk naar de natuur', zegt de melkveehouder. 'Het blad valt van de boom in een periode dat het donkerder en vochtig wordt, terwijl de bodem nog warm is. Ideale omstandigheden om het blad om te zetten. Wij stoppen dan juist met bemesten. Je moet volgens mij in het najaar of vroege voorjaar, als de grond berijdbaar en warm is, mest uitrijden. Vooral vaste mest. Dan komen de pendelaars naar boven. De hele winter is er tijd om de mest te verwerken', legt hij uit.

Ook de manier van bemesten klopt volgens Bosman niet. Hij vergelijkt de werking van de bodem graag en vaak met de mens die een appel eet. 'In de mond komt de appel in contact met speeksel voor de eerste bewerking. Vervolgens komt het in de zure maag. Daar verteert het verder. Om pas daarna in de darmen terecht te komen.' Bosman ziet de bovenkant van de bodem als de mond, de laag van 0 tot 2 centimeter als de maag en de laag van 2 tot 5 centimeter als de darmen. 'Bij injecteren stoppen we eigenlijk de appel meteen in de darmen. Dat zorgt voor onvolledige vertering en dus verliezen.'

Verder schort het volgens Bosman aan de kwaliteit van de drijfmest: 'Vergelijk de koeienflats nou eens met de drijfmest die je injecteert en op het gras blijft liggen. Een hoop mest zit na een dag vol met vliegen en insecten. Bij geïnjecteerde mest zie je dat pas na weken. Dat geeft mij echt te denken.'

Hij probeert het op zijn bedrijf anders te doen. Bosman gaat urine en mest scheiden. Er komen stroken rubber van 40 centimeter en voorzien van een profiel over de roosters, daartussen kan de urine in de put lopen.

Bosman wil de vloer extra sproeien met aangezuurd water, wat de ammoniakemissie beperkt. De mest wordt door een mestopscheprobot van JOZ weggehaald en elders opgeslagen. Via een zelfbedacht uitleksysteem wordt het vocht uit de mest opgevangen en bij de urine gevoegd. De urine gaat in het voorjaar het land op, de vaste mest later in het jaar.

Onderzoek met bacteriën

De Overijsselaar is door een Duitse fabrikant benaderd om ook bacteriën aan de urine toe te voegen. 'Die binden stikstof en methaan, waardoor vervluchtiging stopt. Het idee bestaat al langer. Ik ga straks onderzoek doen met twee tonnen. In de ene ton gewone mest, in de andere ton de bacteriën. Zien wat de verschillen zijn. Het staat nog in de kinderschoenen.'

Iets anders wat in de kinderschoenen staat: lucht afzuigen in de mestput. 'Ik voer lucht via een luchtpomp door bestaande drainagebuizen in een stuk weiland van 6 hectare', geeft Bosman aan. De ammoniak uit de put wordt door het water naar buiten gedrukt en kan zo worden benut door de plantenwortels. Dat geldt ook voor methaangas dat uiteenvalt in water en CO2. Zuurstof uit de mestput komt ook direct beschikbaar voor het bodemleven.

Bosman experimenteert hiermee sinds vorig jaar, toen het heel droog was. Foto's laten zien dat het gras boven de drainagebuizen zichtbaar groener was dan de stroken ernaast. 'Volgens mij wordt de structuur van de grond opener, dus verbetert de capillaire werking. Ik heb al patent op het systeem.'

Vocht, voeding en zuurstof

De ondernemer stelt dat bij bodembeheer te veel naar mineralen wordt gekeken. 'Maar het gaat om een symbiose van vocht, voeding en zuurstof. Ik heb in kassen gekeken naar de beluchting van potplanten. Een kas levert acht keer zoveel opbrengst als vollegrond. Misschien kunnen we ook in de vollegrond de grond opwarmen, er CO2 inbrengen en zuurstof. We weten nog niet hoe het werkt. Ik ga ook CO2 en water uit de cv-ketel in de drainagebuizen pompen.

Verder wil Bosman methaan gaan afzuigen bij de koeien. Onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) helpen hem daarbij.

Een wereld te winnen

Er valt volgens de Overijsselse ondernemer een wereld te winnen. 'Kijk naar het stikstofbodemoverschot in de KringloopWijzer. Gemiddeld gaat er van elke kilo stikstof die we aanvoeren via kunstmest en krachtvoer een halve kilo verloren. Het gemiddelde stikstofbodemoverschot is hoger dan we aan kunstmest en krachtvoer aanvoeren. We moeten kijken waar het lek zit. Ook de biologische sector heeft een overschot.'

Bosman denkt dat het handiger en efficiënter moet, maar of zijn ideeën en ambities passen binnen het huidige beleid? 'Da's lastig, niemand kan me ruimte geven, vooral niet qua regelgeving. Bijvoorbeeld door in het najaar bovengronds mest uit te rijden. Het is heel star. We wijzen allemaal naar elkaar. En iedereen wil zijn of haar plasje doen over hoe we als boeren ons bedrijf moeten veranderen. We worden een richting ingeduwd. Je moet boeren niet duwen, maar aan ze trekken. Zodat ze zelf gaan veranderen en met ideeën komen.'

Medestanders krijgen

De melkveehouder probeert dus medestanders te krijgen en organisaties te interesseren in waar hij mee bezig is. Zo is hij demonstratiebedrijf van Netwerk Praktijkbedrijven, omdat hij in de integrale oplossingen gelooft waar in het project aan wordt gewerkt. En hij is betrokken bij Fascinating, een onderzoeksproject van provincie Groningen naar een natuurinclusief, duurzaam en circulair landbouwsysteem met een open test- en innovatieprogramma.

Daarnaast wordt gekeken of Bosmans aanpak past binnen de versnellingsaanpak van de zes zandprovincies met een focus op de 'blijvende, reguliere landbouwer'. Ook Lely en onderzoekers van WUR zijn geïnteresseerd in wat hij doet. 'Langzamerhand weet men mij te vinden en dat is fijn, want als partijen met me meedenken, komen we samen verder.'