Schot bemoeilijkt tarweoogst, zorgen over kwaliteit

‘Het is een drama’, verzucht Arjan Hofstee. ‘Om de vijf minuten moet ik van de combine af om het maaibord vrij te maken. Door de schot zijn de tarwearen volledig aan elkaar vergroeid en dat zorgt ervoor dat alles steeds weer vastloopt.’ De bedrijfsleider van proefboerderij Ebelsheerd in het Groningse Nieuw Beerta probeert zo goed en zo kwaad als het gaat de tarwe te dorsen. ‘Het kost ons minimaal twee keer zoveel tijd als normaal.’

Op het proefbedrijf en in het hele Oldambt zijn er volgens Hofstee veel problemen met schot in tarwe. ‘Er is hier nauwelijks nog geoogst omdat het steeds te nat was. Nu hebben we weinig keus meer.’ Hofstee is op Ebelsheerd eerst begonnen met de oogst van een staand perceel. Daarna volgt in de planning een perceel dat half ligt en half staat. ‘Vrijdag hopen we op voldoende droog weer om een plat perceel binnen te rijden. Vanaf zaterdag wordt alweer regen voorspeld.’

Over de kwaliteit van de tarwe is Hofstee weinig optimistisch. Op de ergste percelen meet hij in monsters al hectolitergewichten die richting de 60 kilo gaan. ‘Maar gelukkig hebben we ook nog monsters van 75 kilo. We merken dat de vroegere rassen de meeste schot vertonen en dat is logisch gezien het verstrijken van de tijd. Maar ook in latere rassen en zelfs op percelen die nog staan, zien we nu dat korrels gaan doorschieten.’

Vergelijkbaar met 2006

Volgens Hofstee is de huidige situatie vergelijkbaar met 2006, ook een jaar met veel schot. ‘Maar toen hadden we in Groningen in elk geval het voordeel dat een belangrijk deel van de oogst al van het land was. Nu staat bijna alles nog buiten.’

George Pars van Pars Graanhandel in het Friese Sint Annaparochie bevestigt voor een deel het beeld dat Hofstee schetst: ‘Wij schatten in dat in Friesland en Groningen nog meer dan 90 procent van de tarwe gedorst moet worden en ook dat er vooral in het Oldambt problemen zijn met schot in de tarwe. Middenvroege rassen die ook nog eens vroeg zijn gezaaid lijken het meest gevoelig.’

Het advies van Pars aan tarwetelers is om deze week zoveel mogelijk de staande percelen te dorsen. ‘Dat gaat nu het snelst en het zorgt ervoor dat de telers nog zoveel mogelijk tarwe kunnen oogsten waarvan de kwaliteit acceptabel is. De percelen met liggend tarwe nemen meer tijd in beslag. Hopelijk zijn daarvoor later deze week de omstandigheden geschikt, als het gewas nog wat meer kan opdrogen.’

Over de kwaliteit en afzet van de tarwe maakt Pars zich vooralsnog geen grote zorgen. ‘Zeker voor Noord-Nederland is de tweede week van augustus nog steeds niet te laat voor de oogst. Verder komen vanuit ons werkgebied gelukkig ook voldoende tarwemonsters binnen met een hectolitergewicht van meer dan 72 of 73 kilo, dat is boven de handelsnorm.’

Grote impact

Afzetmanager granen Aart den Bakker van Agrifirm stelt dat de impact van schot in de granen dit oogstjaar heel groot is. Hij beoordeelt de huidige situatie op percelen waar het graan platligt als nijpend en constateert dat er al situaties zijn waar telers zich afvragen of combinen nog wel gaat lukken. Zijn advies aan graantelers is dan ook om alles op alles te zetten om de oogst toch van het land te krijgen en nu geen oogstkansen meer voorbij te laten gaan.

‘In heel Nederland is het lastig om de granen van het land te krijgen. Van alle graansoorten lijkt het erop dat alleen de wintergerst volledig binnen is. In het zuiden van het land is driekwart van de wintertarwe eraf en in het noorden zijn dat slechts enkele procenten. Voor zomergerst geldt dat nagenoeg alles nog buiten staat', geeft Den Bakker aan. 'De opbrengsten en kwaliteit zijn wisselend. Waar wintergerst bovengemiddeld scoort, geldt dat niet voor de andere graangewassen.’

Sterke afname valgetal

Bij de granen die nog op het veld staan, ziet Agrifirm de kwaliteit sterk achteruitgaan. Den Bakker: ‘In tarwe bleef tot vorige week de schot alleen beperkt tot de platliggende percelen. Maar nu zien we ook schot in staande tarwe. Ook op percelen waar schot nog nauwelijks zichtbaar is, zien we een sterke afname van het valgetal. Het is een aanwijzing dat de kieming van de korrels in gang is gezet.

Voor de afzet geldt volgens Den Bakker dat beginnend schot tarwe al ongeschikt maakt voor bakkwaliteit. ‘Afzet als baktarwe lijkt dan ook niet meer mogelijk voor gewassen die nu nog op het land staan. De verwerkers van voergranen hanteren verder een minimaal hectolitergewicht van 72 kilo. We kunnen daardoor te maken krijgen met kortingen, maar we hebben nog niet in beeld wat voor beperkingen dat geeft in de verdere afzet.’