Veehouderij onmisbaar in strijd tegen voedselverspilling

Volgens de doelstelling van de Verenigde Naties moet in 2030 de voedselverspilling bij consumenten en de retail gehalveerd zijn ten opzichte van vijftien jaar eerder. Nederland heeft deze ambities opgeschroefd en wil een halvering van de verspilling in de hele voedselketen, van grond tot mond.

Dat zal de komende jaren resulteren in steeds strengere wetgeving tegen verspilling én marktkansen voor nieuwe verspillingsvrije concepten, voorspelt directeur Toine Timmermans van stichting Samen Tegen Voedselverspilling (STV).
Als je het hem tien jaar geleden had gevraagd, dan zou Timmermans het verwerken van voedselreststromen tot diervoer nog verspilling noemen, omdat 'voorkomen en reduceren vooropstaat'. Nu denkt hij daar genuanceerder over.

CO2-footprint

'De C02-footprint terugdringen wordt belangrijker in ons streven naar voedsel dat goed is voor mens, dier en planeet', zegt de STV-directeur. 'Met reststromen benutten in de voedselketen kunnen we een grote slag slaan. De veehouderij is daarbij een onmisbare schakel.'

Timmermans krijgt daarbij steun uit Brussel en Den Haag. Zo liet LNV-minister Piet Adema dit voorjaar weten dat alleen als reststromen op grotere schaal worden omgezet in diervoer, de ambitie om de voedselverspilling te halveren haalbaar wordt. Volgens Adema kunnen 'varkens en kippen voedselresten upcyclen tot een dierlijk eiwitproduct voor humane consumptie'.

Samenwerkingscluster

STV is in 2021 het samenwerkingscluster 'circulaire dierlijke eiwitketen' gestart. De opzet daarvan is om minimaal vijf ketenconcepten te ontwikkelen die in potentie op grote schaal in de voedselketen kunnen worden uitgerold.

Daarbij trekken zowel varkenshouders als pluimveehouders gezamenlijk op met partijen uit de voedingsindustrie, veevoerproducenten, Wageningen University & Research, Rabobank en overheden.

'Alle betrokken partijen zijn het erover eens dat we veel meer reststromen kunnen benutten', zegt de STV-directeur. 'We kiezen in dit traject bewust voor de koplopers in de sector en de markt. Zij kunnen eerst de concepten laten groeien.'

Uit slachterijen

Zo zet Darling Ingredients samen met een pluimveebedrijf in op leghennen voeren met Processed Animal Proteins (PAP's). Dit diermeel is een reststroom uit slachterijen die sinds de BSE-crisis in de ban is gedaan. Volgens nieuwe Europese wetgeving mogen PAP's weer gedeeltelijk worden gevoerd; diermeel van varkens mag naar kippen en vice versa.

'Dat is een grote doorbraak', vindt Timmermans. 'Want jarenlang hebben we deze waardevolle grondstof onterecht afgewaardeerd.'

Kipster

Ook Kipster neemt deel aan het samenwerkingscluster. Volgens de STV-directeur is dit een goed voorbeeld van hoe een concept gericht op voedselverspilling tegengaan in de markt kan landen.

'Door een jarenlange verbintenis aan te gaan met een afnemer, in dit geval supermarktketen Lidl, kun je als ondernemer bij financiers aankloppen, de keten verkorten en investeren in het benutten van reststromen via voerleverancier Nijsen als onderdeel van een duurzaam concept.'

In 2020 is 620 miljoen kilo aan voedsel bedoeld voor menselijke consumptie ingezet als veevoer. Het is volgens Timmermans de vraag of dit aandeel de komende jaren verder gaat stijgen of juist zal krimpen.

Retourstromen tegengaan

'Verspilling voorkomen blijft onze prioriteit. Zo proberen we de hoeveelheid retourstromen uit de supermarkt van brood tegen te gaan. Dat kan door met data betere voorspellingen te maken van de vraag, maar ook met initiatieven als ingevroren brood of het brood van gisteren te verkopen.'

Daarnaast ziet de STV-directeur allerlei initiatieven om componenten uit diervoeder juist op te waarderen voor humane consumptie. Het gaat bijvoorbeeld om bierbostel dat overblijft na het brouwen van bier of haverpulp, de reststroom van de productie van havermelk. 'Met drogen of fermentatie kun je de eiwitten en vezels weer benutten voor menselijke consumptie, bijvoorbeeld in vegetarische producten.'

Restaurants

Aan de andere kant biedt overgebleven voedsel uit restaurants en catering een kans, omdat dit volgens de huidige wetgeving als afval moet worden afgevoerd. 'Het is over het algemeen prima geschikt om aan varkens te voeren. Of insecten kunnen het verwerken om het vervolgens als insectenmeel weer aan varkens en kippen te voeren', licht Timmermans toe.

Volgens de STV-directeur is er veel onwetendheid over hoe de voedselketen werkt. 'Dat blijkt wel uit de ophef de afgelopen maanden over de reststromen uit de productie van havermelk die naar kippen en varkens gaan, terwijl de afnemers juist vaak overtuigd veganistisch zijn en de veehouderij willen boycotten.'