WUR: 30 procent stikstofreductie mogelijk met aanvullende maatregelen

Dat concludeert Wageningen University & Research (WUR) in een studie in opdracht van het Interprovinciaal Overleg (IPO).

Het IPO vroeg WUR te onderzoeken op welke manier het Rijk de provincies kan ondersteunen bij het realiseren van reductiedoelen op het gebied van stikstof, klimaat en waterkwaliteit met gebiedsgerichte maatregelen. Vanuit het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) hebben de provincies deze taak gekregen. Momenteel werken zij aan de conceptversies van de Provinciale Programma's Landelijk Gebied (PPLG's).

WUR identificeerde zes aanvullende beleidsmaatregelen die de regering kan nemen. Een daarvan is al ingevoerd, namelijk de afschaffing van de derogatie en het invoeren van bufferstroken. Dit levert 6 procent minder ammoniakuitstoot op.

Een tweede maatregel die als mogelijkheid wordt gezien door WUR, is een normering van het gebruik van kunstmest. Een totaalverbod op kunstmest zou 9 procent stikstofwinst opleveren, maar wordt door de universiteit ook als onrealistisch beschouwd. Een forse vermindering is reëler, stelt WUR.

De derde generieke maatregel is het voorschrijven van emissiearme huisvestingssystemen voor dieren. Dat levert 7 procent minder ammoniakuitstoot op, maar is heel duur voor veehouders en kanttekening is dat de effectiviteit van emissiearme stallen te wensen overlaat. De vierde is een set van maatregelen voor een emissiearme bedrijfsvoering. Maar hoewel die maatregel tot 20 procent ammoniakreductie kan leiden, wordt deze als complex gezien en vergt het een langdurig wetgevingstraject.

Verkleining veestapel

Een vijfde maatregel is het verkleinen van de (melk)veestapel door het instellen van een maximale veebezetting per hectare. Dat kan 8 tot 15 procent stikstofwinst opleveren. Als laatste maatregel kan de overheid productie- en fosfaatrechten afromen bij de verkoop van bedrijven. Dat levert naar schatting 2 tot 7 procent stikstofreductie op. Het totale pakket van generieke maatregelen, exclusief emissiearme bedrijfsvoering, levert een stikstofreductie op van ruim 30 procent, schatten de WUR-onderzoekers.

Daarbij rekenen de onderzoekers met de stikstofwinst ten opzichte van een 'referentieraming', waarbij ze afgekondigd generiek beleid van de regering doorrekenen. Daarmee bepalen ze de stikstofemissies in 2030 ten opzichte van 2020.

In deze referentieraming houden ze rekening met de te verwachten daling van het landbouwareaal en dieraantallen (5 procent), de aanscherping van emissienormen voor stallen, een betere toediening van mest op land en de aanname dat de overbemesting stopt. Dat leidt al tot een reductie van 17 procent ammoniak in 2030. De extra generieke maatregelen die WUR doorrekende komen daar, mits doorgevoerd, bovenop.

Klimaatopgave

De WUR-onderzoekers stellen verder vast dat de maatregelen 'geen kunstmest', de maximale veebezetting per hectare en het afromen van productierechten bij transacties ook bijdragen aan het halen van de klimaatopgave. Voordeel van deze drie maatregelen is volgens hen ook dat ze simpel zijn in te voeren en een hoge doelmatigheid hebben.

De regering kan het kunstmestgebruik normeren, productierechten afromen en een algemene norm voor veebezetting invoeren via aanpassing van bestaand beleid, zeggen de onderzoekers. De invoering van beleid voor emissiearme bedrijfsvoering is complexer. De overheid kan hiervoor een doel vaststellen en een set van kritische prestatie-indicatoren benoemen waarmee de boeren dat doel kunnen halen.

Aanvullend generiek en gebiedsgericht beleid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid en coproductie van Rijk en provincies, aldus WUR. De notitie dient dan ook als vertrekpunt voor overleg tussen regering en provincies over aanvullende generieke maatregelen voor het NPLG.