Uienvlieg bedreigt belangrijk teeltgebied

De zaaiuien op het akkerbouwbedrijf van maatschap Plomp in het Flevolandse Rutten bieden een trieste aanblik. Zeker op de kopeinden is meer dan de helft van de planten weggevreten door larven van uienvliegen en bonenvliegen. 'Normaal staan hier twintig tot vierentwintig plantjes op een meter. Nu ben ik op sommige plekken blij dat ik drie of vier plantjes kan vinden', zegt Bert Plomp. 'Van de 7 hectare kunnen we minimaal 1,5 hectare afschrijven. Ook op onze andere percelen is de schade groot.'

Financieel schat de ondernemer de schade op enkele duizenden euro's aan gederfde opbrengsten, maar ook aan de vele kosten die hij moet maken om de vliegen nog enigszins te bestrijden. 'We doen alles om te redden wat te redden valt. De onkruidbestrijding is in eerste instantie uitgesteld. Spuiten met roofaaltjes, die zich voeden met de larven van de vliegen, maar ook met pyrethroïden. Het werkt allemaal onvoldoende en zorgt alleen maar voor teleurstelling.'

Samen met collega-telers luidt Plomp de noodklok. Hij heeft teeltspecialisten Ian Hale en Dick van Kranenburg van gewasbeschermingsfirma Profytodsd en directeur Jaap Jonker van De Groene Vlieg gevraagd zijn verhaal te ondersteunen. 'De situatie bij Bert komen we helaas op veel bedrijven tegen in de kuststrook van de Noordoostpolder tegen het IJsselmeer, maar ook in andere teeltgebieden', zegt Hale. 'Het is voor ons als adviseurs ook frustrerend. Telers zijn wanhopig en wij kunnen geen goede oplossingen bieden. Iedereen doet wat hij kan, maar het is halfslachtig.'

Ook bonenvliegen

Ondertussen legt zijn collega Van Kranenburg uit dat de druk van uienvliegen sinds het verbod op het gebruik van zaadcoating na 2020 vrij snel is toegenomen. Dit jaar zorgen bovendien bonenvliegen voor extra problemen in uien vanwege de late inzaai. 'Bonenvliegen doen alleen schade in het kiemstadium tot de eerste pijp. Op het moment van de opkomst waren al veel larven aanwezig. Dat telt nu dus op bij de schade door de uienvlieg.'

Bijkomend probleem voor het noordwestelijk deel van de Noordoostpolder is dat volgens De Groene Vlieg de druk van uienvlieg op dit moment te hoog is om de steriele-insectentechniek (SIT) als bestrijdingsmaatregel toe te passen. Jonker: 'Wij hebben de strategische keuze gemaakt voor gebieden waar veel telers mee willen doen en waar we de druk beheersbaar kunnen houden om zodoende niet ook dat gebied als hogedrukgebied te creëren. Als we al onze vliegen zouden uitzetten in het hogedrukgebied aan de rand van de polder, gaan we daar nog geen garantie geven dat er geen schade komt.'

Dit zou volgens Jonker vervelend zijn voor de telers, de adviseurs en De Groene Vlieg zelf die maximaal uitzet. ‘Om te zorgen dat vanuit de beter 'beheersbare' gebieden niet extra druk komt, hebben we hiervoor gekozen. Als De Groene Vlieg zijn we wel bezig met uitbreiding van onze capaciteit en het is zeker de bedoeling om ook in dit teeltgebied geleidelijk aan de slag te gaan met SIT. Daarvoor zijn we al gestart met het monitoren van de vliegen bij telers in de Noordoostpolder.’

Problemen niet verrassend

Vanuit de intensieve monitoring van De Groene Vlieg bevestigt de directeur dat de toenemende problemen met uienvlieg niet verrassend zijn. 'We meten ook in de periode rond de oogst de omvang van de laatste vluchten en weten daarom dat vangsten in 2022 nog weer groter waren dan het jaar daarvoor. Dit is een landelijk beeld'.

Plomp en de teeltspecialisten stellen dat de huidige situatie een serieuze bedreiging is voor de Noordoostpolder als belangrijk teeltgebied voor uien. De akkerbouwer pleit voor een tussenoplossing om voorlopig uienvliegen effectief de baas te kunnen' ‘Hopelijk komt nog weer zoiets als een goede zaadcoating beschikbaar. Het is nu wel duidelijk dat we oude schoenen te snel hebben moeten weggooien. Normaal komen hier de mooiste uien vandaan, maar op deze manier is een goede teelt niet mogelijk', zegt hij.

Hale begrijpt de gevoelens van Plomp en van andere uientelers in de Noordoostpolder. ‘We moeten nu vooral tijd kopen om goede alternatieven en eventueel groene middelen verder te ontwikkelen. Van zaadcoating is in elk geval bekend dat het met een minimum aan werkzame stof voor de eerste periode in de teelt goede bescherming biedt. We weten dat het werkt, zeker in combinatie met de steriele insecten. Wat we nu allemaal moeten doen is niet effectief en zeker ook niet beter voor het milieu.’