Is de markt al rijp voor vaccinatie van pluimvee?

Spannend. Het is een woord dat voorzitter Gert-Jan Oplaat van de Vereniging van de Nederlandse Pluimveeverwerkende Industrie (Nepluvi) keer op keer gebruikt als hij over het vaccineren van de pluimveestapel praat. Het is spannend hoe Europese landen omgaan met het groene licht van de Europese Commissie om te vaccineren tegen vogelgriep. Spannend of het inenten haalbaar en betaalbaar wordt en spannend of niet-EU-landen marktaandeel afsnoepen van de Nederlandse pluimveesector.

'De drang om te vaccineren tegen vogelgriep is in Nederland veel groter dan in bijvoorbeeld Oost-Europese landen', ziet Oplaat, die sinds september voorzitter is van de Europese pluimveeorganisatie Avec. De terughoudendheid tegenover vaccineren is volgens hem grotendeels te verklaren door het risico om marktaandeel te verliezen.

Export

'We exporteren bijna een miljard euro aan pluimveevlees naar het Verenigd Koninkrijk en de helft van de kippen die we slachten komt uit Duitsland en België. Het is voor ons als sector dus van levensbelang dat er handelsafspraken zijn, voordat we tot vaccinatie overgaan. We krijgen weinig signalen dat inenten tegen vogelgriep problemen oplevert in de afzet, maar ook geen signalen dat het goed is. Dat maakt de marktsituatie precair. Zeker voor afzet naar derde landen is het spannend wat de reacties zullen zijn', vindt Oplaat.

Als voorzitter van de vakgroep Pluimveehouderij van LTO/NOP deelt Kees de Jong de zorgen. 'We zijn voorstander van vaccinatie, maar eerst moeten de mogelijke handelsbelemmeringen zijn opgelost', zegt hij. 'Als wij als de eerste de naald zetten en de handelsbelemmeringen zijn niet opgelost, dan vrees ik een regelrechte ramp voor de afzet van vlees en eieren.'

De Jong vindt het zaak dat alle EU-landen achter een vaccinatiebeleid staan. 'Dat is op dit moment nog niet goed geregeld', zegt de bestuurder. 'We willen wel inzetten op het snel registreren van een goed vaccin om de epidemie te kunnen bestrijden, maar we willen niet als voorloper door de markt worden gestraft.'

Handelsbelangen

Om de twee weken komt de werkgroep Handelsbelangen bijeen. Naast vertegenwoordigers van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid zitten Nepluvi, branchevereniging Anevei en de Centrale Organisatie voor Broedeieren en Kuikens (COBK) aan tafel om de handelsbelemmeringen in kaart te brengen. De drie organisaties hebben afzonderlijk van elkaar benoemd wat de belangrijkste exportlanden zijn en dus de risico's voor de afzet na vaccinatie.

'Het is vervolgens aan ministers, landbouwraden en chief veterinary officers van verschillende landen om tot handelsafspraken te komen', schetst COBK-voorzitter Anton Butijn. 'Het is een complex proces. Uiteindelijk hebben we zeker landen als Frankrijk, Italië, Hongarije en het liefst ook Duitsland en Polen nodig om in gezamenlijkheid te kunnen starten met vaccinatie.'

Retailorganisaties

'We opereren nu eenmaal op een wereldmarkt en hebben volop afzet naar Aziatische en Afrikaanse landen', verwoordt Oplaat. 'Landen kunnen een non-vaccinatiebeleid afkondigen, waardoor de export stil komt te liggen. Zelfs EU-landen kunnen even wachten met vaccineren en tegen veel lagere kosten gaan produceren als ze zelf niet vaccineren. Het volgende ingewikkelde vraagstuk is wat marktpartijen doen, zoals grote retailorganisaties, die wereldwijd inkopen.'

Volgens Butijn speelt naast de economische belangen voor de hele Nederlandse pluimveesector ook een ethisch belang. 'We exporteren fokproducten over de hele wereld. Aan Afrikaanse landen als Ghana, Burkina Faso en Angola leveren we miljoenen kuikens die achttien weken later voor de lokale eierproductie zorgen. Dat is een cruciaal onderdeel van de productie van betaalbaar voedsel in deze snelst groeiende regio ter wereld.'

De handel in vlees van gevaccineerde dieren is binnen de Europese Unie (EU) inmiddels toegestaan. Voor de handel in broedeieren en eendagskuikens van gevaccineerde kippen gelden aanvullende voorwaarden, bijvoorbeeld dat de Europese Commissie op de hoogte wordt gebracht van de export. Voor de handel in producten van gevaccineerd pluimvee met landen buiten de EU worden onderling afspraken gemaakt, bijvoorbeeld via certificering.

Monitoring

De huidige regelgeving rondom de handel baart de belangenbehartigers zorgen. Zo is er sprake van een verplichte maandelijkse monitoring met bemonstering en klinische inspectie van de veestapel om te voorkomen dat het virus rond blijft waren. 'De bedragen die ik nu hoor, inclusief de kosten voor het vaccineren, zijn niet op te brengen voor pluimveehouders', rekent Oplaat voor. Hij denkt dat het nog jaren kan gaan duren, voordat pluimveehouders op grote schaal tot vaccinatie kunnen overgaan.

Butijn is voorzichtig met voorspellen. 'Het zal afhangen van een aantal factoren. Hoe groot is de uitbraak van vogelgriep de komende tijd, op welk moment komen goedwerkende geregistreerde vaccins op de markt en is er voldoende draagvlak op de wereldmarkt voor gevaccineerde producten. Als dat is geregeld, dan kan het snel gaan.'