LTO stopt met Landbouwakkoord: onvoldoende perspectief

Voorzitter Sjaak van der Tak van LTO Nederland baalt dat het niet is gelukt een akkoord te sluiten. Het concept dat er lag, biedt volgens de voorzitter 'niet voldoende perspectief met het oog op inkomenszekerheid en verdienvermogen op het boerenerf.' Juist dat robuuste verdienvermogen had volgens LTO de kern van het akkoord moeten zijn. 'Het feit is gewoon dat het gaat om verdienvermogen waarmee boeren al die moeilijke opgaven rondom natuur- en milieueisen aankunnen. Het belangrijkste is dat dat perspectief moet bieden. Dat is er niet. Dat is de harde conclusie van vanavond', vindt Van der Tak.

'Perspectief vraagt om ruimte om de omslag te kunnen maken', zegt de LTO-voorzitter. 'De durf om vertrouwen te hebben in het vakmanschap en ondernemerschap van een sector. Borging van alle natuur- en klimaatdoelen is belangrijk, maar domineren dermate eenzijdig dat een gesprek over de strategische waarde van voedsel, een leefbaar platteland en de immateriële waarde van boeren en tuinders ondergeschikt blijft.'

Volgens Van der Tak is het niet gelukt om het vertrouwen te herstellen, perspectief te bieden en op een realistische manier de doelen te halen. 'De afgelopen maanden is het herstel van het vertrouwen ondanks de voorstellen die we gedaan hebben niet dichterbij gekomen. Er is in tien jaar niet zo met boeren gesproken als dat de afgelopen zes maanden is gedaan. Maar in zes maanden herstel je dat vertrouwen niet.’ De LTO-voorman spreekt wel zijn waardering uit voor de inzet van landbouwminister Adema en het kabinet.

Doelen en verplichtingen

LTO stelt dat het concept-Landbouwakkoord in algemene zin een sfeer ademt waarin 'doelen en verplichtingen voor de agrarische sector in beton gegoten zijn, inclusief de consequenties die volgen als agrariërs deze doelen niet halen. De inzet om boeren en tuinders daarbij te ondersteunen is helaas onvoldoende concreet om voor de toekomst op te kunnen bouwen, vindt de organisatie..

Tegenover harde verplichtingen stonden in de loop van het proces steeds meer goede intenties, maar daar heeft Van der Tak geen boodschap aan. 'Van voornemens en intenties kunnen boeren niet leven. Daarmee wordt de Nederlandse landbouw niet het perspectief geboden waar we binnen de context van een landbouwakkoord met elkaar naar zochten.'

Afrekenbare stoffenbalans

Een harde randvoorwaarde voor LTO was een noodzakelijke systeemwijziging in de samenwerking tussen boeren en overheid. Van beleid met middelenvoorschriften vol ge- en verboden naar landbouwbeleid gericht op doelsturing voor boeren en tuinders. LTO is voorstander van beleid dat kijkt naar bedrijfsspecifieke emissies. Die kunnen worden gemeten en daarop kunnen boeren sturen.

De organisatie geeft aan een oplossing in zicht was om een afrekenbare stoffenbalans uit te werken: laat boeren en tuinders weten welke doelen ze moeten bereiken en geef hen ruimte om daar vanuit vakmanschap en ondernemerschap zelf invulling aan te geven. Maar tegelijkertijd werd vanuit het kabinet ingezet op tal van nieuwe, sturende middelvoorschriften zoals een GVE- of graslandnorm, voer-, teelt-, gewas- en managementeisen.

Europees speelveld

Om doelen te halen, moeten boeren en tuinders maatregelen nemen die tot hogere kostprijzen leiden voor voedsel. Maar in het winkelschap concurreren deze producten met buitenlandse producten die niet aan deze eisen hoeven te voldoen – en die dus goedkoper zijn. De noodzaak om te komen tot een ‘level playing field’ wordt benadrukt: dezelfde kwaliteitseisen voor binnen- én buitenlands voedsel. Feitelijk gezien is er echter helemaal géén level playing field. In dit akkoord kwam de toezegging niet verder dan een intentie om daarover op Europees niveau het gesprek aan te gaan, meldt LTO.

LTO Nederland stelt verder dat er geen afspraken met het kabinet konden worden gemaakt wanneer PAS-melders en interimmers gelegaliseerd worden, of de doelen in 2030 of 2035 gerealiseerd moeten worden en of er een alternatief voor de kritische depositiewaarde komt in de wet- en vergunningverlening. De organisatie hoopt dat 'de goede elementen' die zijn bereikt tijdens de onderhandelingen niet in de 'prullenbak' belanden.

Adema is teleurgesteld

Landbouwminister Piet Adema noemt de beslissing van LTO ‘een buitengewoon teleurstellend besluit’. 'Het is ongelofelijk jammer en een gemiste kans als het landbouwakkoord er niet komt.' De minister laat in het midden of er zonder LTO helemaal geen landbouwakkoord komt. ‘Dat wil ik woensdag eerst met de andere partijen aan de hoofdtafel bespreken en dan pas conclusies trekken. Wat dan de volgende stappen zijn bespreek ik eerst met het kabinet. Vrijdag vindt de ministerraad plaats. Voor die tijd doe ik daar geen uitspraken over.’

‘Ik heb er een rotgevoel over om de doodeenvoudige reden dat het landbouwakkoord zo belangrijk is voor de toekomst van de agrarische sector in Nederland', voegt Adema toe. 'We zijn ervan overtuigd dat we met het landbouwakkoord de boeren perspectief konden bieden. We hebben bijna acht maanden gesprekken gevoerd over de toekomst van de landbouw. Er lag een akkoord dat heel ver was ontwikkeld. Er werden mooie stappen gezet ook als het gaat om de positie van de boer ten opzichte van hun omgeving.: Een duurzame agrarische sector in balans met de omgeving. Ik ben ervan overtuigd dat we een akkoord hadden met toekomstperspectief. ‘

Dat Van der Tak dat perspectief mist, doet daar voor Adema niets aan af. ‘Helaas moeten we nu constateren dat het voor LTO blijkbaar niet goed was. Dat is een inschatting die Sjaak van der Tak maakt. Als ik kijk wat er ligt, dan sta ik daar helemaal achter.’

Hoofdtafel praat door

LTO schuift woensdagochtend nog eenmaal aan bij de hoofdtafel van het Landbouwakkoord om aan de andere gesprekspartners uit te leggen waarom zij uit de onderhandelingen zijn gestapt. Adema gaat dan met de overgebleven partijen in gesprek.