'Markt is leidend bij opschaling biologisch areaal in Nederland'

'Is de stap van 4 naar 15 procent biologisch landbouwareaal in 2030 niet veel te groot als de marktvraag er nog niet is?' vroeg een student van de Aeres Hogeschool Dronten vorige week aan Bionext-directeur Michaël Wilde tijdens College Boer. 'Daarom moeten we niet alles overlaten aan consumenten, maar alvast keuzes voor hen maken. Bijvoorbeeld dat alle 1 kiloverpakkingen van aardappelen uitsluitend biologisch verkrijgbaar zijn', reageerde Wilde. 'Hiermee maak je biologische aardappelen in de supermarkt aantrekkelijker voor consumenten.'

We moeten zorgen dat de keuze voor consumenten is gemaakt en niet alles aan hen overlaten

Michaël Wilde, directeur Bionext

Met dit voorbeeld doelt de directeur van Bionext, de ketenorganisatie van de biologische sector, op de Bio Top 40. Dat is een recent door Bionext gepubliceerde lijst met veertig verse producten van Nederlandse bodem die volledig door biologische producten kunnen worden vervangen. Deze producten zijn geselecteerd op basis van beschikbaarheid, kwaliteit en prijselasticiteit. Dat laatste betekent een overbrugbaar prijsverschil tussen biologisch en gangbaar.

Boeren missen op het moment marktperspectief, blijkt ook uit de gesprekken met de studenten tijdens College Boer. Volgens Wilde zullen meer boeren overstappen op biologische landbouw als de marktvraag harder aantrekt. 'Als er daadwerkelijk marktperspectief is, moeten de overheid en de sector boeren helpen met omschakelen. Daarbij moeten omschakelaars financiële steun krijgen van banken.'

Kijkend naar de Europese boer-tot-bordstrategie heeft de biologische sector de wind in de rug.

'Klopt. Op de middellange termijn staan alle seinen op groen. Volgens de boer-tot-bordstrategie in de Green Deal moet in 2030 25 procent van het Europees landbouwareaal biologisch zijn.

'Voor Nederland geldt met 15 procent een lager percentage. Dat kan omdat een land als Oostenrijk nu al verder is en daarom streeft naar 30 procent biologisch.'

Waarom is het aandeel biologisch in Oostenrijk al groter?

'Toen Oostenrijk lid werd van de Europese Unie (EU), wisten ze door hun lagere productie dat ze nooit kunnen concurreren met de EU-markt. In dat land kijken ze niet alleen naar kilo's en liters, maar veel meer naar de waarde van boerenbedrijven in het landschap. Boeren zetten in op biologisch en lokaal en profiteren ervan dat consumenten gevoelig zijn voor biologische producten.

'In Nederland lopen we ver achter in het aandeel biologisch omdat we een andere mindset hebben. Hier zien we voedsel meer als een Europees handelsproduct.'

Is 15 procent biologisch in 2030 dan wel realistisch?

'Ik geloof dat we in zeven jaar tijd de doelstelling in Nederland kunnen halen. Op voorwaarde dat we naar een nieuw systeem gaan waarbij boeren niet alleen meer financiële waardering krijgen, maar ook een maatschappelijke waardering voor bijvoorbeeld landschapsbeheer. De omschakeling kan snel gaan als er perspectief komt vanuit de markt en de politiek.

'Daarin is de markt leidend. Ik verwacht dat de markt snel groeit, doordat het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit de druk bij supermarkten opvoert om een bepaald percentage van het aanbod biologisch aan te bieden.
'Mocht het Landbouwakkoord er niet komen, dan bestaat de kans dat landbouwminister Piet Adema via nieuwe wetgeving supermarkten zal aanzetten om meer biologische producten te verkopen.'

Hoe kan biologisch zich blijven onderscheiden van gangbaar?

'Biologisch is het enige publieke keurmerk in de voedselsector. De strenge controles op het keurmerk geven vertrouwen aan consumenten. Verder geldt biologisch als het enige keurmerk waarvoor consumenten bereid zijn om een meerprijs te betalen.

'Bij keurmerken voor gangbare producten wordt wel een meerprijs betaald aan de boer, maar kiezen consumenten niet bewust voor die meerprijs. Daarnaast profiteert biologisch van het feit dat het een Europees keurmerk is. Dat betekent dat een biologisch gecertificeerd product in heel Europa geldig is.'

In hoeverre hebben de biologische en gangbare sector elkaar nodig?

'Stel dat het lukt om in 2030 op 15 procent oppervlakte biologisch te boeren, dan is dus nog steeds 85 procent van het Nederlands landbouwareaal gangbaar. Ik vind dan ook niet dat alles per se biologisch moet zijn. Het gaat erom dat we de samenwerking met de gangbare sector opzoeken om een verduurzamingsslag te kunnen maken. De noodzaak voor verduurzaming is namelijk wel duidelijk.

'Zo staat in de boer-tot-bordstrategie ook dat de landbouw op termijn veel minder kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen mag toepassen. Dat betekent dat het lastig wordt om op de huidige manier van boeren verder te gaan. We moeten zorgen voor een leefbaar platteland waar boeren en tuinders bestaansrecht hebben. Biologisch geldt dan als een van de perspectiefroutes.'

Wat adviseert u jonge bedrijfsopvolgers?

'Ga in gesprek met je biologische buurman. Ook als je er nog niet aan denkt om naar biologisch om te schakelen. Het is goed om te horen hoe zij de toekomst van de landbouw zien. Overigens is biologisch echt niet alleen maar een hallelujaverhaal. Kom samen en blijf weg van polarisatie. De transitie en urgentie naar een duurzamere landbouw zijn te groot om te blijven hangen in een welles-nietesdiscussie. Bij Bionext werken we aan een plan om biologische boeren te trainen om 'biobuddy's' te worden, zodat ze de gangbare buurman of buurvrouw kunnen helpen.'