MOB verliest zaak bij Raad van State over bestaande mestrechten

MOB stelde dat negen Overijsselse veehouders onterecht zonder natuurvergunning mest uitrijden en eiste handhaving door de provincie Overijssel. Die weigerde, maar MOB haalde haar gelijk bij de Zwolse rechtbank. De Raad van State heeft het oordeel van de rechtbank grotendeels teruggedraaid in deze principiële kwestie.

Kern van het geschil is de feitelijke situatie bij de veehouderijen vanaf het moment van aanwijzing van Natura 2000-gebieden in hun omgeving. Volgens MOB en de rechtbank moet worden onderzocht of en hoeveel mest er sindsdien wordt uitgereden. Zo kunnen ze zien of de veehouders voor een toename van stikstof zorgen.

Maar de RvS bepaalde enkele maanden geleden dat die feitelijke situatie vanaf de aanwijzing niet van belang is. Daarmee werd het oordeel van de Zwolse rechtbank in de zaak tegen de Overijsselse veehouders al aan het wankelen gebracht. Vandaag volgde het laatste zetje.

Voor de RvS telt alleen wat is toegestaan en niet of een bestaand mestrecht ook is benut. Hij vindt het voldoende als de veehouderijen op de datum van de aanwijzing een agrarische bestemming hadden en nog steeds hebben, en op dat moment en daarvoor ook hun land bemestten. De zogeheten referentiesituatie. Als dat zo is, hadden ze bij de aanwijzing al onaantastbare bestaande rechten en dus is er volgens de RvS en provincie Overijssel geen natuurvergunning nodig. Van een overtreding is dan geen sprake.

'Handhaving een farce'

Volgens MOB is het hard nodig dat de provincie de mestrechten blijft controleren. Als er te veel mest wordt uitgereden, is dat een kwestie van handhaving. Wordt er minder mest uitgereden dan toegestaan, dan moeten de ongebruikte mestrechten worden ingenomen, vindt MOB. Maar nu de RvS de huidige feitelijke situatie bij de veehouders niet van belang vindt, is handhaving volgens MOB-woordvoerder Valentijn Wösten 'een farce'. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, die belast is met toezicht op grond van de Meststoffenwet, doet volgens hem niets.

Het bemesten dat nu bij de Overijsselse veehouders plaatsvindt, leidt volgens de provincie niet tot een toename van stikstof sinds de aanwijzingsdatum van de Natura 2000-gebieden. Die ligt in de meeste gevallen in 1994.

Maar volgens de RvS is dat te makkelijk gezegd. Bij een aantal Overijsselse veehouders is de feitelijke situatie op die referentiedatum niet vastgesteld. Dat is volgens de raad wel vereist. Intussen heeft de provincie in opdracht van de rechtbank wel nader onderzoek gedaan bij die veehouders en geconstateerd dat er op de referentiedatum ook feitelijk werd bemest. Daarmee heeft de provincie zijn fouten goedgemaakt, aldus de RvS.