Fokker Faber: 'Kijk bij stierkeuze naar basis: benen, uier, melk en gehalten'

Wietse Cor Faber is de derde generatie op de boerderij in het Friese Wijnjewoude. De vierde staat al klaar, zoon Wobbe zit sinds dit jaar in de maatschap met Faber en zijn vrouw Jannie. Ze houden van boerenkoeien. Dat is ook in de stal te zien. De koeien zijn niet te groot, wel breed en vaak voorzien van een functioneel exterieur. 'Benen en uier zijn belangrijk voor het goed functioneren van de koe', glimlacht de ondernemer.

Hier staan opvallend veel zwarte dieren. 'Dat is een beetje Zwaantjes-eigen', stelt Faber. Het zijn veel nazaten van Zwaantje 81, de O Bee Manfred Justice (O Man)-dochter die overigens de veel zwart verevende Lord Lily als moeders vader kende.

De Lord Lily-dochter Moeder Zwaantje 20 werd gespoeld, puur uit nieuwsgierigheid naar de koefamilie. Faber spoelde onder meer met Horst Harry, Poos Stadel Classic en O Man. Die laatste was destijds populair, hij gooide op alle fronten hoge ogen, zoals exterieur en productie.

Het spoelen zorgde ook voor beste kalveren. Daarop zocht de melkveehouder een nieuwe spoelkoe. Zwaantje 81 leek hiervoor goede papieren te hebben. 'Een sterke boerenkoe, een beauty die veel melk gaf. In haar tweede lijst kwam ze op 15.000 kilo in 305 dagen.'

De fokker liet haar testen op DNA-eigenschappen voordat ze werd gespoeld. De test gaf een goed resultaat. Zo kwam ze in de totaalindex uit op 240 NVI, destijds uitzonderlijk voor een derdekalfs koe. Terwijl er met Lord Lily en daarvoor Sunny Boy niet het allernieuwste bloed achter de moeder zat, werd ze vanwege haar bijzondere erfelijke eigenschappen in overleg met Coöperatie Rundveeverbetering (CRV) gespoeld. Hierbij werden de stieren Caps Sunset en Delta Edison gebruikt. Het gaf goede kalveren, waaronder de stier Weinterper Rhapsody die door CRV is ingezet.

Later volgden ook kleinzoon Weinterper Fusion (Freeplay x Delta Dynamo). In de daaropvolgende generatie was Weinterper Zodiac (Leverage x Ranger) een populaire stier. Hij zag begin 2020 het levenslicht. De stier is die enkele jaren als veelbelovende genomicsstier aangeprezen. Een dier dat een goed exterieur met zeer goede benen en uiers en dikke gehalten vererfde. Zodiac stond tot voor kort op de kaart en werd ook in het buitenland vermarkt.

Erfelijke afwijking

Minpunt is dat CRV deze maand bekendmaakte dat Zodiac drager is van de vorig jaar ontdekte erfelijke afwijking blird. Die kan leiden tot verminderde groei en een slechtere weerstand. Dit komt enkel voor als een dier dit gen van zowel de vader als de moeder krijgt.

Het percentage dieren dat drager is van blird daalt wel. En bij dieren die de laatste jaren zijn geboren ligt dit percentage onder de 10. Toch heeft CRV besloten alle blird-dragers van de kaart te halen. Bij gerichte inzet is het gebruik van een dergelijke stier mogelijk zonder problemen.

Bijzonder is volgens Faber dat er nu ook bij KI-Kampen een jonge stier staat. De ruim 1 jaar oude Weinterper Wobbe is zowel vernoemd naar de zoon als naar de vader van Faber. 'Een Weinterper Zodiac uit de Zwaantjes. Van beide kanten dus Weinterper, waarbij de moeder veel melk geeft en waarschijnlijk in vijf lijsten de 100.000 kilo melk gaat halen. Zodiac geeft de gehalten erbij. Hier komt nu sperma van beschikbaar', vertelt de fokker trots.

Uit de Zwaantje-stam komt ook KI-Kampen-stier Weinterper Solution. CRV had weliswaar de eerste keus bij de jonge stiertjes, maar sloeg deze stier over, weet Faber. 'Ik had er zelf wel een goed gevoel bij. De papieren waren prima en hij kwam uit een goede koefamilie. Daarom heb ik hem aangeboden bij KI-Kampen.'

En met succes, in april 2022 debuteerde de stier op basis van dochterinformatie met de hoogste Nederlands-Vlaamse Index (NVI)-score bij de in Nederland geteste stieren, met evenveel punten als Bernell. Solution vererft veel melk met een plus voor gehalten en een goede fokwaarde voor uiergezondheid, een goed exterieur en goede eigenschappen voor de melkrobot.

De stier is inmiddels iets in de ranking gezakt, maar Solution staat nog altijd dik in de top 15. 'Wanneer je de dode stieren ertussenuit haalt, komt hij aardig hoger te staan', vertelt de ondernemer met een glimlach. Ook op stal ervaart Faber dat het een goede stier is. 'Uit de beginperiode hebben we negen dochters aan de melk. Koeien die veel gehalten geven, beschikken over een goed uier en beste klauwen. Soms denk ik dat er trekjes van O Man tevoorschijn komen.'

Extreme stieren

De melkveehouder vindt het bijzonder dat Solution aan top blijft. 'Met de genomics zijn er te veel stieren. De fokkerij gaat zo hard vooruit. Bij de indexdraai van begin april was er een basisaanpassing waardoor de stieren automatisch naar beneden worden bijgesteld. En dan heb je nog nieuwe stieren die meer dan 400 NVI hebben. Ik geloof dat wel, maar ik denk niet dat de gemiddelde boer op dat soort extreme stieren zit te wachten. Ze kunnen weleens een knauw naar beneden krijgen.'

Daarbij worden er volgens Faber zoveel cijfers gepubliceerd dat de stierenkeuze er ook niet gemakkelijker op wordt. 'Voor een doorsnee boer staan er veel te veel cijfers. Wanneer je als melkveehouder tien verbeterpunten zoekt, zie je door de bomen het bos niet meer. Gewoon goede benen, uiers, melkproductie en vet- en eiwitgehalte vormen de basis.'

Daarbij komt dat management meer doet dan fokkerij. 'Een koe geeft van nature wel melk wanneer je haar voert', stelt Faber. De ondernemer probeert via het management de omstandigheden voor de koe zo optimaal mogelijk te krijgen. Hij doet dit onder meer door vrijligboxen toe te passen waardoor de koeien gemakkelijk kunnen opstaan en liggen. Dan doen ze dat volgens hem ook graag. Ook het jongvee heeft deze boxen. 'Het kost wat, maar het geeft gewoon veel arbeidsvreugde.'

Ook een belangrijke managementfactor is het automatisch melken, geeft Faber aan. Het bedrijf melkt sinds 2007 met twee Delaval-robots. De eerste wordt nu vervangen door het nieuwe type. In 2011 is er een stal bijgebouwd waarin de derde robot is geplaatst.

Dit bevalt prima, vertelt de melkveehouder. 'De koeien worden nu drie tot drie en halve keer per dag gemolken, hoogproductieve dieren zelfs vijf keer. Dat is veel beter voor de uiergezondheid. Wat werk betreft kun je wel eens een storing hebben, waardoor je 's nachts je bed uit moet. Vaak kleine dingetjes, dat hoort er ook bij. Het kan ook weken goed gaan.'

De managementfactoren leiden ook tot een hoge melkproductie. Zo is de moeder van Wobbe al bijna een jaar aan de melk en ze geeft nog 45 kilo melk per dag. Faber: 'Persistente koeien moet je ook niet snel insemineren. Als die koeien dan 25.000 tot 27.000 kilo melk geven in een lactatie, vind ik het prima.'

Persistentie is belangrijk

Persistentie is voor de ondernemer ook een belangrijke managementfactor, rond het afkalven zijn er risico's voor de diergezondheid. De bedrijfsvoering is hier enorm op gericht. 'De meeste koeien worden niet beneden de 150 dagen in lactatie geïnsemineerd. Die extreme piekproductie hoeft niet. Ik heb liever een koe die 50 kilo per dag geeft en dit vasthoudt.'

Maar hoe zorgt Faber voor persistentie? 'Je moet het de koeien laten doen. Dieren die niet persistent zijn, selecteren zich uit vanwege een lage melkproductie op een te vroeg moment. We zetten de koeien simpel droog en starten ze simpel op. Ze moeten het bij deze omstandigheden goed doen, ze passen binnen het systeem. Dat gaat heel prima, onze koeien kennen amper problemen.'

Vaarskalveren aanhouden

De liefhebberij zit ook in het feit dat er jaarlijks zestig tot zeventig vaarskalveren worden aangehouden, zeker nu er minder dieren worden vervangen. Een deel van de pinken gaat weg voor export. 'Pinken verkopen vind ik al heel moeilijk. Verse vaarzen van de hand doen vind ik nog moeilijker. Ik denk altijd dat het nog weleens iets goeds kan worden. Die liefhebberij heb ik wel.'

De melkveehouder vindt het weliswaar leuk dat er soms een stiertje naar de fokkerij gaat, het is voor hem niet het belangrijkst. 'De belangrijkste reden om te spoelen is om betere vaarskalveren te krijgen', zegt hij. 'Daar heb je iedere dag plezier van.'