'Blijven halsbanden in de toekomst leverbaar?'

Column Politiek Rob de Wijk 26 apr 2023 om 11:00uur

Een van de leukste momenten van College Boer was toen ik vroeg wie er had gehoord over de tekorten aan halfgeleiders of chips. De reden van mijn vraag is dat grondstoffen, energie en halfgeleiders steeds meer instrumenten van geopolitieke strijd worden en dat dit ook de Nederlandse agrarische sector kan raken. Na enig aarzelen stond een van de studenten op en zei: 'Halsbanden, we konden geen halsbanden krijgen.' Het was een perfecte illustratie van het probleem.

%27Blijven+halsbanden+in+de+toekomst+leverbaar%3F%27

De afgelopen jaren is een tekort aan halfgeleiders ontstaan omdat door de coronacrisis de productie werd afgeschaald. Toen na de crisis de vraag explodeerde, ontstonden tekorten. Die lijken te zijn weggewerkt, maar toch zien we dat de toekomstige beschikbaarheid van halfgeleiders allerminst zeker is. Ik hoef u niet uit te leggen dat zonder die halfgeleiders de precisielandbouw, de vergroening van de hele agrarische sector en alle andere denkbare hightech oplossingen stagneren.

Het probleem is dat 60 procent van onze 'gewone' en 90 procent van de geavanceerde halfgeleiders uit Taiwan komt. Daarom zijn de huidige strubbelingen tussen China en de Verenigde Staten zo belangrijk. China wordt boos over een bezoek van de Taiwanese president aan de Verenigde Staten en over bezoeken van Amerikaanse politici aan het eiland dat China als zijn bezit beschouwt.

Loopt het echt uit de hand en komt er een oorlog, dan is de kans vrij groot dat TSMC, de belangrijkste halfgeleiderproducent van de wereld, stil komt te liggen. En dan hebben we het nog niet eens over de exportverboden voor essentiële grondstoffen als palladium, kobalt of zeldzame aardmetalen die door Rusland of China kunnen worden opgelegd. Daardoor wordt de productie van halfgeleiders ook in de westerse wereld hard geraakt.

Het probleem is dat 60 procent van onze 'gewone' en 90 procent van de geavanceerde halfgeleiders uit Taiwan komt

Rob de Wijk, hoogleraar internationale betrekkingen en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies

Als dit gebeurt, dan zijn de gevolgen voor onze economie veel ernstiger dan die van de oorlog in Oekraïne. De verstoring van de mondiale bevoorradingsketens waardoor energie, kunstmest en voedsel duurder werden en hele landen kunnen ontwrichten, zijn ernstig, maar vallen in het niet bij de gevolgen van een conflict om Taiwan waarbij TSMC wordt getroffen.

Wat te doen? Halsbanden opslaan? Halfgeleiders hamsteren? Strategische voorraden van kritieke materialen verplichten? Op beperkte schaal gebeurt dat al. Gelukkig is nu ook de G7 wakker geworden. Die heeft onlangs het initiatief genomen om minder afhankelijk van China te worden. Maar dan moeten we vaart maken met onze eigen halfgeleiderindustrie. Als dat lukt, dan blijven die halsbanden ook in de toekomst leverbaar.