Arjan Kroes is waarschijnlijk 'eeuwig getrouwd' met ganzenvraat

Voor en achter de stallen van melkveehouders Arjan en Wilma Kroes in het Overijsselse Zuidveen buitelen kieviten door de lucht. Ze laten luid van zich horen. Het zijn niet de enige vogelgeluiden. Ook de roep van ganzen klinkt volop. 'Grauwe ganzen, die hier overzomeren', zegt Arjan Kroes. 'De duizenden kolganzen die hier overwinteren, zijn vertrokken.' Wat rondom het bedrijf van Kroes resteert, is egaal kaalgevreten grasland dat pas nu de kans krijgt om te groeien. Als de overzomerende grauwe ganzen dat tenminste niet al te veel verhinderen.

De familie Kroes vestigde zich in 1990 op de huidige stek aan De Auken. De vader van Arjan Kroes boerde samen met een broer in Nijeveen. Beide broers hadden een opvolger. 'Twee broers die samen boeren gaat nog wel', zegt de melkveehouder. 'Met twee neven kan het lastiger worden.' Toen zich dus de kans voordeed om het bedrijf in Zuidveen erbij te kopen, vertrok zijn vader met zijn gezin daarnaartoe.

Ruilverkaveling

In 1995 werd daar een grote ruilverkaveling afgerond, waardoor de verkaveling van het bedrijf er een flink stuk op vooruitging. Wel werden er ook andere aanpassingen in het gebied gedaan. Er kwam een natte bufferzone tussen de omliggende natuurgebieden en de landbouwpercelen. 'Op zich een logische ingreep', zegt de ondernemer. 'Op deze manier heeft het natuurgebied geen last van het bemalen van de landbouwpolder.'

Maar de bufferzone, bestaand uit water met veel eilandjes met riet, bleek een aantrekkelijke broedplaats voor grauwe ganzen. Kroes: 'Grauwe ganzen blijven nu hier. Ze broeden in de bufferzone en in de natuurgebieden en ze vreten bij de boeren. Idealer kan niet. Voor de ganzen tenminste.'

Bewust geen weidegang

Voor de melkveehouder is het dat niet. Zijn bedrijfsvoering ondervindt flink hinder van de ganzen. Het is een van de redenen waarom hij zijn koeien niet weidt. 'Wil je voor weidepremie in aanmerking komen, dan moet je een minimumaantal dagen per jaar weiden. Dat lukt hier niet omdat het in het voorjaar lang duurt voordat er genoeg gras staat. In het najaar is het land snel nat en vertrappingsgevoelig, zodat we niet lang genoeg door kunnen weiden.'

Er zijn meer redenen waarom Kroes de koeien binnen houdt. 'Mijn vrouw Wilma en ik zetten het bedrijf, op wat losse krachten na, met zijn tweeën rond. Weiden kost te veel arbeid. En ik ben voorstander van een gelijkmatig rantsoen. Dat lukt in de stal beter.'

Eerste snede

De melkveehouder heeft de meeste schade bij de eerste snede. Soms gaat het om ganzenvraat van 17 tot 18 centimeter. De vergoedingen lopen in de tienduizenden euro's. 'Dat is nodig, want ik mis de eerste snede en die is nergens te koop', zegt de ondernemer. 'Vorig jaar hadden we bij de eerste snede een schade van in totaal 115.000 kilo droge stof volgens de taxateur. Als je rekent met een maaisnede van 3.500 kilo droge stof per hectare, dan kom je uit op 33 hectare gras dat gewoon weg is.'

Kroes moet het rantsoen aanvullen met sojaraap. Ook oogst hij in de zomer minder gras dat bovendien van mindere kwaliteit is omdat de ganzen de jonge toppen eruit vreten. 'Daardoor krijg je grover spul.' De beste snede is volgens hem de tweede: dan blijven de ganzen bij hun kuikens in en rond het natuurgebied. De kleine pullen kunnen het grasland niet op omdat de boeren dat met gaas verhinderen.

Maisolie

Samen met medewerkers van Natuurmonumenten gaat de melkveehouder half april de bufferzone en de natuurgebieden in om een deel van de ganzeneieren te behandelen met maisolie. Die eieren komen dan niet uit. 'Dat helpt een klein beetje. Vroeger zag je ganzen met een hele trits pullen erachteraan zwemmen. Nu maar een paar kuikentjes.'

Ondanks die maatregel vreest Kroes dat hij 'eeuwig getrouwd' blijft met de ganzenoverlast. 'Het is hier een ganzenparadijs. De natuurgebieden zijn het gastenverblijf, wij boeren zorgen voor de catering.'

Foerageergebieden

Een oplossing is niet in zicht. Foerageergebieden zoals in Gelderland zien Overijsselse boeren niet zitten. 'Die hebben we gehad, maar de uitvoering die de provincie eraan gaf werkte niet. Foerageergebieden moet je combineren met afschot in de zomer', vindt de melkveehouder. Maar verzoeken daartoe strandden bij de rechter. 'Ze zijn bang dat beheer de andere dieren in de natuurgebieden en de zones daaromheen stoort.'

Kroes heeft voor de korte termijn zorgen over de voorwaarden rondom de schadevergoeding, zoals een eventuele verhoging van het eigen risico. De vergoeding per kilo droge stof is gekoppeld aan de ruwvoerprijzen. 'Als het eigen risico van 5 naar bijvoorbeeld 20 procent gaat, dan gaat dit zeer doen.'