Ministerie maakt draaiboeken dierziekten openbaar

Belangrijke wijzigingen in de protocollen zijn dat bij vogelgriep niet automatisch een standstill en regionalisering worden toegepast. Bij varkenspest onder wilde zwijnen kijkt de Europese Commissie nadrukkelijker mee bij de indeling van regio's.

Voor verschillende dierziekten geldt op basis van Europese regelgeving na de vaststelling een onmiddellijke bestrijdingsplicht. De geactualiseerde versies van het generieke draaiboek en de draaiboeken voor hoogpathogene vogelgriep (HPAI), mond-en-klauwzeer (MKZ), klassieke en Afrikaanse varkenspest (KVP/AVP) bij gehouden varkens, kwade droes bij paarden, AVP bij wilde zwijnen en Q-koorts bij kleine herkauwers staan nu op de internetpagina van de Rijksoverheid.

Door invoering van de nieuwe Europese diergezondheidsverordening per 21 april 2021 zijn de draaiboeken de laatste jaren op diverse onderdelen geactualiseerd. Ook zijn punten meegenomen uit evaluaties van eerdere vogelgriepuitbraken en besmettingen met corona bij nertsen.

Meer maatwerk

In een brief aan de Tweede Kamer licht minister Adema toe dat er na een uitbraak van vogelgriep tegenwoordig meer maatwerk geleverd wordt ten aanzien van het preventief ruimen van bedrijven en regionalisatie. In het verleden werd standaard een standstill van 72 uur toegepast, gevolgd door een regionalisering. In de laatste periode wordt dat al niet meer gedaan. Bij besmettingen wordt gekeken naar de directe omgeving en worden een 3 kilometer- en 10 kilometerzone bepaald waarbinnen meer beperkingen van kracht zijn.

De impact van een standstill en regionalisering zoals die in het verleden werden toegepast was volgens de minister te groot. Overigens kan regionalisering nog steeds worden toegepast als instrument, maar dit wordt niet meer standaard gedaan. Tijdens de huidige vogelgriepperiode is dat een enkele keer gebeurd in Centraal-Nederland, bij een uitbraak van vogelgriep in de Gelderse Vallei. Het ging om de regio's 7 en 10.

Afrikaanse varkenspest

Ook bij de bestrijding van AVP bij een uitbraak onder wilde zwijnen zijn een aantal zaken gewijzigd. In de eerste dertig dagen verandert de aanpak niet. Er geldt dan een beschermingsgebied van minimaal 3 kilometer rondom een uitbraak en een bewakingsgebied van minimaal 10 kilometer. Verder is er een standstill van 72 uur van toepassing voor onder meer mest van dieren. Alle diertransporten liggen dan stil, behalve bij pluimvee voor eendagskuikens en pluimvee dat naar die naar slachterij moet. Ook melk mag nog worden afgevoerd en eieren mogen naar de pakstations.

Als na dertig dagen geen besmetting meer wordt gevonden, vervallen de beschermingsgebieden. Worden er nog wel besmettingen gevonden, dan worden nieuwe beschermingszones aangewezen. Deze zones liggen niet bij voorbaat vast. Het kan gaan om een beperkingsgebied bij een uitbraak bij gehouden varkens (Zone III) of onder wilde zwijnen (Zone II). De beperkingen in deze zones zijn te vergelijken met de beperkingen in de eerste dertig dagen. Er komt ook nog een Zone I omheen, waarin de beperkingen zijn te vergelijken met de 10 kilometerzone van de eerste dertig dagen.

Goedkeuring vanuit Europa

De nationale overheid legt Zone III, II en I vast na de eerste dertig dagen. Nieuw is dat de Europese Commissie er vervolgens goedkeuring aan moet geven. De commissie is bevoegd om grenzen aan te passen. Europese lidstaten moeten zich hieraan houden. Ook hoelang zones in stand moeten worden gehouden kan de EU mede bepalen. Opheffing moet worden aangevraagd en de EU moet daarin toestemmen.

Bij KVP en MKZ is vaccineren nu officieel toegestaan in het nieuwe draaiboek. Vaccinatie in een gebied van 2 kilomter rond de uitbraak, vindt plaats met Diva-vaccins, waarmee bij bloedonderzoek het vaccin is te onderscheiden van het veldvirus.

De motie van Tweede Kamerlid Caroline van der Plas (BBB) vroeg om een jaarlijkse actualisatie van de draaiboeken. Dat vindt minister Adema niet nodig. 'Zoals reeds aangegeven vindt de bestrijding van dierziekten altijd plaats op basis van de laatste wetenschappelijke inzichten, beleids- en bestrijdingservaring en geldende Europese wet- en regelgeving', reageert hij. 'Aan de motie geef ik invulling door de draaiboeken te actualiseren zodra de ontwikkelingen in de wetenschap of wijzigingen in de Europese regelgeving daartoe aanleiding geven en het in het draaiboek beschreven beleid substantieel is gewijzigd.'