Glastuinbouw start strijd tegen arbeidstekort

Hoewel uit cijfers van het UWV blijkt dat de krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt in het derde kwartaal van 2022 voor het eerst in bijna twee jaar iets is afgenomen, blijft het personeelstekort in de glastuinbouw fors. 'Ik verwacht daar voorlopig weinig verandering in', stelt Bom-Lemstra in de nieuwe Human Capital Agenda, genaamd 'Kleefkracht'. Dat komt onder meer door alle veranderingen in de sector. 'Verdergaande automatisering en verduurzaming vragen om andere kennis en competenties.'

Door samen met partijen als Stigas en Colland Arbeidsmarkt bijeenkomsten en trainingen te houden, wil Glastuinbouw Nederland glastuinders ondersteuning bieden in de strijd tegen het personeelstekort, melden beleidsspecialisten Jacqueline Kroon en Ingrid Blom, die de Human Capital Agenda hebben vormgegeven.

Omslag nodig

'Maar om in de volle breedte een aantrekkelijke sector te worden voor werknemers, is een omslag nodig op het gebied van personeelsbeleid', concluderen Kroon en Blom. 'Belangrijk is dat je als werkgever niet alleen goed zorgt voor de werknemers als groep, maar ook oog hebt voor het individu.'

Aan de hand van onderstaande zes tips kunnen glastuinders de eerste stappen zetten in het behouden en werven van personeel.

Bied moderne arbeidsvoorwaarden

Omdat arbeidsmarktkrapte in meer landen en sectoren een actueel thema is, is het volgens Kroon en Blom belangrijk dat de arbeidsvoorwaarden en het instroomsalaris in de glastuinbouw minimaal concurrerend zijn. Een aantrekkelijke cao en goede pensioenregeling zijn daarin van cruciaal belang. 'Dit is iets wat de sector gezamenlijk moet oppakken. Als ondernemer kun je wel een goed salarisperspectief bieden', schrijven Kroon en Blom. 'Zo blijkt dat het voor scholieren en studenten wenselijk is het uurloon in één bedrag te zien, inclusief vakantiegeld en vakantie-uren.'

Volgens de beleidsspecialisten moet werken richting de toekomst letterlijk gaan lonen. 'Daarom moet er de komende jaren vanuit de sector een sterke lobby worden gevoerd om werken meer lonend te maken voor werknemers, maar tegelijkertijd betaalbaar te houden voor werkgevers.'

Creëer een gezonde werkomgeving

Investeren in optimale ergonomische maatregelen draagt bij aan een prettige, veilige en gezonde werkomgeving, schrijven Kroon en Blom. Als ondernemer kun je bijvoorbeeld investeren in nieuwe kledingtechnologie, waardoor medewerkers beter gewapend zijn tegen extreem warme of koude omstandigheden. Maar ook het toepassen van jobrotation bij sterk repeterende werkzaamheden kan voor meer werkplezier zorgen.

Stimuleer doorontwikkeling

De economische en maatschappelijke uitdagingen waar de glastuinbouw mee te maken heeft, zorgt ervoor dat technologische ontwikkelingen elkaar snel opvolgen. 'Het werk wordt daardoor kennisintensiever en complexer. Dat stelt andere eisen aan medewerkers', stellen de beleidsspecialisten. Volgens hen moet je dan niet alleen denken aan nieuwe vakcompetenties, maar ook aan vaardigheden als samenwerken, probleemoplossend vermogen en kritisch denken.

Dit vraagt om een lerende bedrijfscultuur. Het initiatief van greenports om regionale ontmoetingscentra op te richten voor het ontwikkelen van vakkennis en leiderschap sluit daarop aan. 'Deze ontmoetingsplekken bieden individuele coachings- en adviestrajecten of branchegerichte cursussen en vakopleidingen aan.' De World Horti Academy in het World Horti Center in het Zuid-Hollandse Naaldwijk is een voorbeeld van zo'n ontmoetingsplek.

Benader nieuwe doelgroepen

Ondernemers moeten zich beseffen dat het laaghangend fruit op de arbeidsmarkt al lang en breed is geplukt, schrijven Kroon en Blom. Ook het werven van personeel uit Oost-Europese landen wordt steeds lastiger. Daarom moeten ondernemers hun blik verbreden en naar andere bronnen en doelgroepen kijken. Denk aan (roc-)studenten die een zogenoemde grijze opleiding hebben gekozen, uitkeringsgerechtigden of statushouders. Dit kan onder meer door een stand te reserveren op banenmarkten of gastlessen te verzorgen op scholen.

Een andere manier om de aandacht te trekken van andere doelgroepen is volgens de beleidsspecialisten door functies anders in te richten. 'Zorg ervoor dat bepaalde werkzaamheden ook door mensen zonder teeltkennis of ervaring kunnen worden uitgevoerd. En laat als ondernemer zien dat je bereid bent hulp en ondersteuning te bieden aan mensen die graag in onze sector aan de slag willen.'

Ondernemers kunnen ook andere doelgroepen aantrekken door functies in het secundaire proces meer voor het voetlicht te brengen. 'In de glastuinbouw is een groot tekort aan afstudeerders die teeltkennis combineren met kennis op het gebied van IT, marketing, bedrijfsvoering of logistiek. Maak ook voor deze geïnteresseerden duidelijk welke carrièremogelijkheden er zijn binnen onze sector en uw onderneming.'

Vergeet de flexwerkers niet

De Nederlandse glastuinbouw telt 82.000 werknemers. In de piekperiode loopt dit op naar 113.000, stellen Kroon en Blom. 'Ruim 70 procent van hen is flexibel inzetbaar en van dit deel komt 80 procent uit het buitenland. Vergeet daarom ook de wensen van deze mensen niet. Als internationale werknemers met plezier naar hun werk gaan, vergroot dit de kans dat zij voor langere tijd en bij volgende piekperioden weer bij u aan de slag willen.'

Dit begint volgens Kroon en Blom bij het betalen van de juiste lonen en toeslagen. Daarom geldt vanaf 2025 een certificeringsplicht voor de uitzendbranche. De beleidsspecialisten adviseren ondernemers om tot dit tijd zelf scherp te zijn op de keuze voor uitzendbureaus. 'Zorg dat u checkt of intermediairs hun flexwerkers goed behandelen en belonen.'

Daarnaast kunnen werkgevers zich onderscheiden door flexwerkers en internationale medewerkers te voorzien van een veilig, hygiënisch en comfortabel onderdak. 'Omdat de woningmarkt krap is, kan huisvesting op het bedrijf uitkomst bieden. Mits dat op de juiste manier gebeurt. Bij twijfel is het goed contact op te nemen met een organisatie als de LTO Huisvestingscoalitie om te sparren.'

Bouw aan een sterke reputatie

Een laatste tip van Kroon en Blom is dat elke ondernemer positief kan bijdragen aan het imago van de sector. 'De sector mag zich sterker profileren als het gaat om geleverde inspanningen op het gebied van energiebesparing, waterbeheer en duurzame teeltmethoden. Dit vergroot de aantrekkingskracht voor divers talent en jongeren die op zoek zijn naar betekenisvol werk.'