Adri Bom-Lemstra: 'Er zijn veel meer kansen in de glastuinbouw'

Volgens Bom-Lemstra beseffen ondernemers goed dat de hoge energieprijzen ook de komende jaren een thema blijven. 'Ze kijken op welke manier ze daar op hun bedrijf mee om moeten gaan. Voor een deel betekende dat stilliggen in de winterperiode. Het maken van die keuzes heeft ervoor gezorgd dat er tuinders zijn die best een goed jaar achter de rug hebben. Natuurlijk is en blijft het een uitdagende situatie, maar het gaat hier om echte ondernemers. Die zien kansen. Ze zetten hun schouders eronder en gaan ervoor.'

Het is belangrijk dat er één standaard voor duurzaamheid komt in Europa

Adri Bom-Lemstra, voorzitter Glastuinbouw Nederland

'Het gaat veel te traag en de energiecrisis vertraagt de boel nog verder. We zien dat ondernemers goed nadenken over energiebesparing op hun bedrijf, maar alles moet ook mogelijk zijn. De uitrol van bijvoorbeeld geothermie en restwarmte gaat niet snel. Doordat dit soms over grenzen van gemeenten en provincies heen beweegt, zijn er meerdere overheden bij betrokken. Dat maakt het complex. Je denkt dat we met z'n allen proberen te versnellen, maar dat zie ik nog niet terug in de praktijk. Dat baart mij zorgen.'

'We blijven knokken. Zolang er geen besluit wordt genomen, blijven ondernemers kopschuw. Dan vindt er helemaal geen versnelling van de energietransitie plaats. Gelukkig is het niet zo dat de overheid niet wil. Het is een ingewikkeld proces. Er is zelfs een kans dat de zaken met Brussel moeten worden besproken. Hoe dan ook, we blijven ze achter de broek aan zitten.'

'Blijf nadenken over waar u nu staat, waar u over vijf tot tien jaar wilt staan en wat daarvoor nodig is. U weet als bedrijf dat u van het gas af moet. Overleg nu met uw bank, energieadviseur, collega's of met ons over wat er mogelijk is op uw bedrijf. Ga daar vervolgens ook mee aan de slag. Sluit niet achteraan in de rij.'

'Ik ben allereerst blij dat we de cao-onderhandeling hebben afgerond. We hebben nu een basis en kunnen van daaruit aan de slag met het aantrekkelijker maken van onze sector. We hebben richting de toekomst werknemers van alle niveaus nodig: van mbo tot hbo en wo. We moeten het voor elk van die groepen interessant maken en houden om in de glastuinbouw te werken. Daarom gaan we dit jaar door met stappen zetten op het gebied van een Leven Lang Ontwikkelen en de Human Capital Agenda. Het menselijk kapitaal in uw bedrijf is het waard om te koesteren.

'Daarnaast willen we dit jaar verhalen naar buiten brengen van ondernemers die op innovatieve wijze met arbeid omgaan. Er zijn zat ondernemers die zelf opleidingen of talencursussen voor hun werknemers organiseren. Daar hoor je niemand over. Dat is jammer.'

'Positief. We moeten het saaie en zware werk automatiseren. Dat werk is voor niemand leuk. Ik was onlangs bij een ondernemer die elke stap van zijn productieproces tegen het licht houdt en bekijkt in hoeverre hij kan besparen, versimpelen of het interessanter kan maken voor zijn werknemers. Dat zijn stappen die de sector helpen te groeien. Ook zie ik veel potentie in camera's die bijvoorbeeld ziekten kunnen herkennen. Dat is een innovatie waar niet alleen de glastuinbouw bij gebaat zou zijn.'

'Met het oog op de stijgende kosten hebben ze gelijk. Maar ook werknemers zien de kosten stijgen. Daarom vind ik het belangrijk dat de overheid zekerheid geeft dat dit geld echt bij de werknemers terechtkomt. Daarentegen moeten we beseffen dat we steeds minder betalen voor voedsel. Dat is raar, want het productieproces is niet zoveel efficiënter geworden.
'We moeten onderzoeken of de prijzen aan het einde van de keten, bij de retail en consument, omhoog kunnen. Ik vind bijvoorbeeld dat de retail nog te vaak kiest voor goedkopere producten uit Spanje of Marokko. Dit onder het motto dat consumenten niet veel te besteden hebben. Dat is natuurlijk een terechte zorg. Alleen moet het niet zo zijn dat contracten met Nederlandse producenten worden opgezegd, waarna wordt overgestapt op producten uit Marokko of Spanje. Dat hoort niet.'

'Dat is een lastige vraag. Er vinden gesprekken plaats, maar besluiten worden te traag genomen. Dit is een thema dat ook op Europees niveau moet worden opgepakt. Het is belangrijk dat er één standaard voor duurzaamheid komt in Europa. We moeten de duurzaamheid van de groente- en fruitketen of de sierteelt kunnen vergelijken met de mode-industrie. Daar wordt gelukkig al hard aan gewerkt.

'We kunnen niet alleen naar CO2-uitstoot kijken en bijvoorbeeld methaan of bodemdaling vergeten. Al die thema's moeten in één systeem worden verwerkt. Dat is niet eenvoudig, maar de enige manier om tot een goede duurzaamheidsmeting te komen.'

'Er vinden zowel landelijk, regionaal als mondiaal al gesprekken plaats over het verbeteren van het meetsysteem rond duurzaamheid. Wij vinden het belangrijk dat er ook aandacht is voor integrale oplossingen. We willen altijd snel een oplossing. Het tijdspad is veel te kort. Het probleem van snelheid is dat je vaak maar naar één deelthema kijkt. Je kunt niet tegen boeren zeggen dat je dit jaar langskomt voor de CO2-uitstoot, volgend jaar voor de stikstofuitstoot en het jaar daarop voor de methaanemissies. Daarnaast moet de politiek beseffen dat een rapportcijfer 6 of 7 ook een stap in de goede richting is.'

'Het probleem is dat enerzijds middelen worden afgeschreven, terwijl anderzijds niet in dezelfde snelheid nieuwe middelen worden toegevoegd. We kunnen daar helaas weinig aan veranderen. We proberen ondernemers duidelijk te maken dat dit de werkelijkheid wordt. Dat betekent niet dat we geen vraagtekens bij de gekozen route zetten.

'Het voelt voor telers tegenstrijdig dat zij in het verleden één keer met de spuit het veld op gingen en dat nu meermaals moeten doen. Ze vragen zich af of dat echt duurzamer is. Ik vind dat we met z'n allen wel een doel kunnen stellen, maar dat er meerdere wegen zijn om bij de eindbestemming te komen. Soms sla je een pad in en vallen de resultaten tegen. Je moet dan bereid zijn terug te keren en een andere route te zoeken.'

'Ik wil de komende jaren nog een aantal stappen zetten in meer positieve communicatie. Ik wil niet afhankelijk zijn van dat ene berichtje dat toevallig in de krant verschijnt. We moeten als sector zelf meer vertellen. We moeten laten zien waar we voor staan en hoe goed we bezig zijn. Dit is zo'n innovatie sector. Dat zie je ook terug bij de vroegefase-innovaties. Er borrelen zoveel ideeën. Daar mogen we best openlijk trots op zijn.'