Rutte: '2030 minder relevant voor versnelling stikstofaanpak'

Met dit argument verweert premier Mark Rutte zich tegen de felle aanvallen van de oppositie. Laatstgenoemde ziet in het heronderhandelen met het CDA over die deadline een nieuwe vertraging van de stikstofaanpak.

De linkse oppositie, met Jesse Klaver (GroenLinks) en Attje Kuiken (PvdA) voorop, vreest dat door opnieuw onderhandelen over 2030 of 2035 de reductiedoelen uit beeld raken. 'Het kabinet laat zich gijzelen door het CDA dat de aanpak van het stikstofprobleem vooruit wil schuiven', zegt de fractievoorzitter van GroenLinks. 'Het bestaat niet dat dat een partij een regeerakkoord een beetje steunt.'

Kuiken ziet dat het juist de provincies, boeren, bouwers en woningzoekers zijn die worden 'gegijzeld' door de draai van het CDA . Factievoorzitter Laurens Dassen van Volt, ongewoon fel voor zijn doen, deed ook een duit in het zakje. 'Het gaat niet om iets kleins. De bouw, wegenaanleg en energietransitie liggen stil. Dat wil je als leider toch niet boven je hoofd hebben hangen.'

Rutte zegt dat het een partij is toegestaan te heronderhandelen over een specifiek punt in een regeerakkoord. 'In Nederland coalitieland moet dat kunnen, maar het is geen garantie dat het lukt. En in de tussentijd gaan we wel gewoon door.'

Overigens is niet duidelijk wanneer die heronderhandelingen met het CDA starten. Die partij laat dat afhangen van de resultaten van het Landbouwakkoord, de (opkoop)regelingen die er uiteindelijk komen en de plannen van de nieuwe provinciebesturen. Ook die onzekerheid leidt tot grote irritatie in de Tweede Kamer.

Volgens de premier zal de discussie over 2030 of 2035 de stikstofaanpak niet vertragen. Het kabinet richt zich met een 'versnelling' op een eerste grote stikstofreductie richting 2025. Het kabinet, inclusief CDA, wil dat bereiken door gelden uit het transitiefonds naar voren te halen en in te zetten voor de opkoopregelingen voor piekbelasters, ook buiten de landbouw. Die regelingen moeten in april of mei opengaan, maar dit is nog afhankelijk van Brusselse toestemming.

Voorschot voor provincies

Versnelling moet ook komen uit de provincies. Bij de indiening van hun voorlopige plannen op 1 juli kunnen ook zij een verzoek indienen voor een voorschot op de gelden die ze daarvoor nodig hebben. Daardoor kunnen ze al dit jaar of begin 2024 starten met onder meer de steunprogramma's voor koplopers in de stikstofreductie.

Een prangende vraag bleef lang hangen in het debat. Welk jaartal komt straks in de nieuwe stikstofwet te staan als deadline: 2030 of 2035? Want zolang de uitkomst van de heronderhandelingen met het CDA nog boven de markt hangen, kan daar volgens de oppositie geen duidelijkheid over komen. Wat volgens haar ook weer tot vertraging zal leiden.

Rutte is het daar niet mee eens. De wet is recent uit consultatie gekomen en minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) werkt aan de uitwerking daarvan. Haar voorstel zal volgens hem gewoon aan de Raad van State worden voorgelegd voor advies. Of daar uiteindelijk 2030 in komt te staan, kan de premier niet zeggen. 'Dat ligt aan de afweging van het CDA.’

Ook dit was tegen het zere been van de linkse oppositie. Want die verlangt binnen enkele weken duidelijkheid en wil geen zomer lang wachten. Rutte kan daar geen garanties voor geven. 'Maar er is geen pauzeknop.'

Geen duidelijk breekpunt

Minister Wopke Hoekstra (CDA) van Buitenlandse Zaken deed als vicepremier mee aan het debat. Hij kan op vragen van onder meer Kamerlid Caroline van der Plas (BBB) geen helderheid geven of 2030 voor zijn partij een breekpunt is met dit kabinet. 'Daar doe ik niet lichtvaardig over, maar ik ga nu niet vooruit lopen op allerlei 'als-dan-varianten.'

Wel geeft Hoekstra aan dat 2030 voor zijn partij niet langer 'dragelijk' is. Maar ook dat zijn partij er niet direct over wil onderhandelen en dus wil wachten op het Landbouwakkoord, de regelingen voor boeren en de provinciale plannen. De CDA-leider wil er nu nog geen consequenties aan verbinden, ook al geeft coalitiegenoot D66 aan dat die partij wil vasthouden aan 2030. 'Het is geen geheim dat er in verschillende provincies ook anders over wordt gedacht', aldus Hoekstra.

Doordat ook na veertien uur debatteren de onduidelijkheid over de koers van het kabinet bleef voortbestaan, kreeg een door GroenLinks ingediende motie van wantrouwen brede steun van PVV, PvdA, BBB, JA21, SP, Denk, PvdD, Volt, Pieter Omtzigt en Groep Van Haga. Daarmee haalde deze poging het kabinet te doen stranden het overigens niet.