Proef om zoetwater te sparen in ondergrond biedt perspectief

Op Texel gaat ieder jaar 40 miljoen kuub aan zoetwater verloren. Als er op het eiland jaarlijks circa 7 miljoen kuub kan worden vastgehouden is dat voldoende voor Texelse boeren. Het grondwater van het eiland is zout en daarnaast geldt een permanent beregeningsverbod.

In de winter, als de meeste regen valt, wordt het wateroverschot in de Waddenzee gepompt. Dat kan en moet anders, vonden de initiatiefnemers van het project Zoete Toekomst Texel. Hierbij wordt geëxperimenteerd met een innovatieve zoetwateropslag bij twee akkerbouwers.

Beide locaties zijn zo'n 30 hectare groot. Daar vloeit het via ondiepe drainagebuizen verzamelde zoete grondwater – geïnfiltreerd regenwater – onder druk de bodem in. Het idee is dat de telers het water in het groeiseizoen omhoogpompen om hiermee te kunnen beregenen. Het zoete regenwater dat op de percelen valt, komt via gangbare horizontale drainage samen in een grotere verzamelleiding.

Filters met actieve kool

Vanuit de verzamelleiding loopt het water in meerdere peilputten. Daarna stroomt het naar een zandfilter met daarin actieve kool. Een regelunit zorgt dat het water de bodem in wordt gepompt tot een zandige laag op 12 tot 15 meter diepte. Hierdoor ontstaat een zoetwaterbel binnen de zandlaag met zout grondwater. Deze zoetwaterbel kan worden gebruikt als irrigatiebron.

Volgens Velstra kunnen Texelse boeren met dit systeem zelfvoorzienend zijn in hun zoetwatervoorziening. 'Als vuistregel hanteren we dat je met 1 hectare opgevangen regenwater 2,5 hectare kunt beregenen. Dat is wel afhankelijk van de waterbehoefte van het gewas en het uiteindelijke volume zoetwater dat je precies kunt terughalen.'

Uit modelstudies van Acacia Institute blijkt dat op Texel ongeveer 40 procent van de ondergrondse wateropslag is terug te halen voor beregening. 'Je kunt nooit 100 procent van het geïnfiltreerde water hergebruiken', benadrukt projectleider Hans Merton van Acacia Institute.

'Dat komt door de gedeeltelijke opmenging van zout en zoet. Maar we gaan het komende zomer zien als we daadwerkelijk water gaan onttrekken. Dan meten we het zoutgehalte en weten we beter hoeveel geschikt beregeningswater we in de toekomst kunnen terughalen.'

Tot 4.000 kuub per week

Op een van de locaties bij de akkerbouwers in De Cocksdorp is half december gestart met de waterinfiltratie. Tot dusver is daar circa 19.000 kuub ondergronds opgeslagen. Merton: 'Onlangs hebben we het laatste perceel aangesloten op het systeem. Daar gaat nu zo'n 20 tot 30 kuub per uur naar beneden. Bij voldoende regen kan 3.000 tot 4.000 kuub per week worden geïnfiltreerd.'

Doel is om uiteindelijk per locatie 100.000 kuub per jaar op te slaan, meldt Merton. Het project Zoete Toekomst Texel loopt door tot 2026.