Bird Alert en beperken ritnaalden voorkomen roekenschade

Dat blijkt uit een veldproef in Friesland van DLV Advies in 2022 in opdracht van Bij12, de uitvoeringsorganisatie van de gezamenlijke provincies. Nu Mesurol niet weer wordt gebruikt, is de schade die vooral roeken toebrengen aan mais in heel Nederland aanzienlijk toegenomen. In 2021 veroorzaakten ze volgens Bij12 voor ruim 600.000 euro aan schade aan maisplanten.

Het zetmeel in de maiskorrel, zonder Mesurol, trekt ritnaalden aan, die weer een smakelijke hap vormen voor roeken. Zeker vanwege het losgemaakt zaaibed is de ritnaald een gemakkelijke prooi. Om bij de ritnaalden te komen, krabbelen roeken het zaad weg. Mocht het plantje al boven de grond staan, dan trekken roeken de pas ontkiemde maisplantjes, met een lengte tot 6 centimeter, uit de grond. Vervolgens eten de roeken de maisplantjes zelf op.

Verschillende middelen

In de veldproef met alternatieve maatregelen om maisschade door roeken te voorkomen zijn verschillende middelen getoetst zoals het dieper zaaien van mais, op 10 centimeter in plaats van 5 centimeter, het gebruik van verschillende zaaibedden, verschillende maissoorten en behandeling met biologische gewasbeschermingsmiddelen. De mais is op 30 april en 6 mei gezaaid.

De maatregelen zijn in verschillende combinaties op stroken toegepast bij een boerderij in het Friese Aldeboarn waar het jaar ervoor roeken voor veel schade hebben gezorgd. Geen van de maatregelen bleek 100 procent effectief. Bij start van de proef bleek als snel dat roeken 80 procent van alle maisplantjes hadden beschadigd. Als het aanbod voedsel voor roeken aantrekkelijk is, dan hebben preventieve teeltmaatregelen maar beperkt tot geen nut, stellen de DLV-onderzoekers.

Inzet Bird Alert

Na de eerste proef is het perceel op 23 mei opnieuw ingezaaid en zijn onder meer linten gespannen en een laserapparaat geplaatst. Ook werd een Bird Alert ingezet. Dit apparaat kan vogels detecteren op basis van geluiden, waaraan zowel visuele als akoestische verjaagmiddelen kunnen worden gekoppeld. Na deze maatregelen is slechts rond de 10 procent van de aanplant door roeken beschadigd.

Deze uitkomsten geven volgens de onderzoekers aanleiding voor een vervolgonderzoek. Omdat deze maatregelen het gehele perceel bestrijken, is niet aan te tonen wat de werking van ieder middel was. Ook is niet aan te tonen wat het effect is geweest van het latere zaaimoment op de opgetreden roekenschade. Een later zaaimoment betekent niet alleen een snellere startgroei door een hogere bodemtemperatuur, mogelijk is ook in grasland meer voedsel als engerlingen en emelten te vinden.

De toepassing van licht en geluid is het meest zinvol na de zaai en de fase tot en met het twee- tot vierbladstadium. Na dit stadium is het gewas voldoende ontwikkeld en hebben roeken hier geen vat meer op. Gelet op de locatie van roekenkolonies en nabije woonlocaties zijn geluid en licht gedurende lange tijd in het voorseizoen vaak minder wenselijk.

Strategieën

De onderzoekers zien diverse strategieën om de roekenschade te beperken. Bij een vroeg en warm voorjaar is het zaaien van vroege mais, die zich snel ontwikkelt een optie. Eventueel kan ook later worden ingezaaid, waarbij een hogere bodemtemperatuur eveneens leidt tot een snelle ontwikkeling. Ook zitten ritnaalden dan in een andere levensfase, wat ze misschien minder aantrekkelijk maakt.

Een andere optie is het bestrijden van ritnaalden door bijvoorbeeld te ploegen of te spitten en eventueel de keuze van de juiste groenbemester. Uit eerder Duits onderzoek blijkt dat ritnaalden gevoelig zijn voor intensieve grondbewerking in de zomer. Door kort na de graanoogst de grond intensief te bewerken, worden jonge larven bestreden.

Win-winsituatie

Volgens de onderzoekers kan intensieve bewerking in het jaar voor de maisteelt met daarbij inzaai van een tussengewas zorgen voor een win-winsituatie, waarbij volgens het Duitse onderzoek tot 60 procent reductie van de populatie ritnaalden wordt behaald. Het lijkt daarom steeds belangrijker op het juiste moment van de levenscyclus in te grijpen op deze voedselbron voor roeken.

Verder zien de DLV-adviseurs heil in onderzoek hoe er voor ritnaalden aantrekkelijke bufferstroken kunnen worden gemaakt, waardoor de ritnaalden niet in de buitenste rijen van de mais gaan zitten.