Herkomst onverwachte middelen in water blijft onduidelijk

Het advies van CLM aan de sector is wel om te blijven monitoren op de zogeheten onverwachte stoffen. Dat is nodig om na te gaan of de gehalten daadwerkelijk afnemen. Op verzoek van Glastuinbouw Nederland en Glastuinbouw Waterproof onderzocht CLM wat de oorzaak zou kunnen zijn van de normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen die niet meer mogen worden gebruikt.

De aanleiding is dat in glastuinbouwgebieden in oppervlaktewater nog steeds gewasbeschermingsmiddelen worden gevonden die al langere tijd niet meer zijn toegelaten. De eventuele normoverschrijdingen zijn voor de sector vaak onverwacht en onverklaarbaar. Voor niemand is duidelijk wat de herkomst kan zijn. Illegaal gebruik wordt niet gezien als belangrijke oorzaak, ook omdat toepassing van de meeste middelen niet logisch is in de praktijk.

Mogelijke oorzaken

Als mogelijke oorzaken van de normoverschrijdingen noemt de sector nalevering uit sediment, atmosferische depositie, saneringen van tuinbouwgebieden, peilaanpassing of klimaatverandering. Ook is het mogelijk dat de middelen nog zijn toegelaten als geneesmiddel voor bijvoorbeeld dieren of biocide, voor particulier gebruik of in andere gewassen zijn toegelaten of worden toegepast in illegaal geteelde gewassen als cannabis.

De acht onverwachte stoffen die worden aangetroffen in de vier onderzochte gebieden zijn: bitertanol, fipronil, imidacloprid, pendimethalin, permethrin, thiamethoxam, thiofanaat-methyl en carbendazim. Zeven van de acht overschrijden in meer of mindere mate de oppervlaktewaternormen. Ook zijn zeven van de acht onverwachte stoffen inmiddels verboden als gewasbeschermingsmiddel, beschrijft CLM in de conclusies van het onderzoek.

De glastuinbouw aanmerken als bron kan als de toepassingen van de gewasbeschermingsmiddelen voor een verbod hebben bijgedragen aan de normoverschrijdingen, stelt CLM. Dat is mogelijk als de aansluiting vanuit de kas op het riool niet goed was of de gewenste zuivering onvoldoende effectief. Verder kan sprake zijn van lekkage of eventueel toch illegaal gebruik van de middelen.

Zwemmen van honden

Naast jaarlijkse monitoring voor alle acht stoffen bevelen de onderzoekers ook aan in bepaalde situaties water te analyseren op specifieke stoffen. Als voorbeeld noemen ze het zwemmen van honden die behandeld zijn met antivlooienmiddelen op basis van fipronil of imidacloprid. Zo nodig kan het zwemmen van honden in de glastuinbouwgebieden verboden worden, is de gedachte van CLM.