'Tere Holsteins kruis ik in met Fleckvieh'

‘Ik moest constant achter de koeien aan, telkens mankeerden ze weer iets.’ Melkveehouder Erik Pullen uit Diffelen wilde graag sterkere koeien fokken. ‘Onze Holsteins werden me gewoon te teer.’ Dus kocht de melkveehouder zestien jaar geleden rietjes van een Fleckvieh-stier.

Dit dubbeldoelras dat oorspronkelijk uit de Oostenrijkse Alpen komt, staat bekend om robuustheid en goede melkproductie. Pullen hoopte ook op goed bespierde kalveren, want dat verhoogt de omzet en aanwas. Het ondereind van de melkkoeien insemineerde hij al steevast met Belgische Blauwen.

De veehouder zette de Fleckvieh-rietjes op een paar matige Holsteins (lactatiewaarde onder de 90). Hij was blij verrast toen de vaarzen ruim twee jaar later aan de melk kwamen. ‘Ze hadden een lactatiewaarde van maar liefst 110-115’, constateerde hij.

Noors Roodbont

Het smaakte naar meer. De veehouder kwam in contact met de Xsires Crossbreeding, dat gespecialiseerd is in het inkruisen van koeien. Pullen kocht er 25 Fleckvieh rietjes en ook enkele rietjes van een Noors Roodbonte stier. Dit laatste ras is minder zwaar en daardoor geschikter voor pinken. ‘Ik ben in die periode ook aan triple-A gaan doen, zodat ik balans in de koeien zou houden. Anders krijg je dikke, korte koetjes.’

Fokkerijorganisatie CRV richt zich ook op inkruisen. Je kunt daarmee specifieke raskenmerken in je koeien fokken, stelt de organisatie. Ze hebben daarvoor het programma Crossfit opgezet.

Heterosiseffect geeft winst

Drie op de tien veehouders kruist wel eens of overweegt om dit te doen, blijkt uit cijfers van CRV. ‘Heterosiseffect geeft je extra winst’, weet Hein Tegenbosch, CRV-fokkerijspecialist. ‘Als je twee onverwante rassen kruist, krijg je het tegenovergestelde van inteelt. Je kunt daarmee bijvoorbeeld vruchtbaarheid, uiergezondheid, weerstand of zelfredzaamheid verbeteren.’

Voor het versterken van gezondheidskenmerken raadt Tegenbosch Fleckvieh, MRIJ en soms ook Brown Swiss aan. Voor een efficiëntere koe, adviseert hij Jersey en Brown Swiss. ‘Voor betere gehaltes kun je het beste met MRIJ of Jersey inkruisen en wanneer je een hoge melkgift belangrijk vindt, ga je voor Fleckvieh of Brown Swiss.’

Holstein superieur voor productie

Tegenbosch voegt hieraan toe dat veehouders die kruisen doorgaans ook Holstein blijven gebruiken. ‘Dat ras blijft superieur voor bijvoorbeeld melkproductie en uierkwaliteit.’

De kalveren die op het melkveebedrijf van Pullen werden geboren uit Holstein x Fleckvieh, groeiden uit tot krachtige dieren. ‘Fleckvieh gaf echt een boost aan onze koeien’, ervaart Pullen. ‘Ik zag meteen minder diergezondheidsproblemen, het ging veel makkelijker.’

Op deze nakomelingen zette hij vervolgens weer een Noors Roodbonte stier. De dieren die hieruit werden geboren, kruiste hij veelal weer terug met Holsteins. Maar het beste resultaat zag hij bij de 75 procent Fleckviehs. Ofwel: Holstein x Fleckvieh x Noors Roodbont x Fleckvieh.

‘Boeren willen koeien met een betere vruchtbaarheid, goede gezondheidskenmerken, minimaal verlies van productie en een hogere omzet en aanwas’, zegt directeur Hans Kerkhof van Xsires. Achttien jaar geleden zette hij dat bedrijf op met Henk Schoonvelde en sindsdien is dat flink gegroeid.

Volgens Kerkhof is de Holstein een prima koe, maar vraagt het ras wel extra aandacht in de kwetsbare periode vanaf droogstand tot na het afkalven. Op grotere bedrijven met tweehonderd koeien, waar arbeid de beperkende factor is, wordt vaker ingekruist met robuuste rassen.

‘Voorheen waren melkveehouders nogal sceptisch. Ze dachten dat je met inkruisen dikke vleeskoeien kreeg zonder melk’ zegt Kerkhof. ‘Dat is achterhaald. Het heterosiseffect heeft zich bewezen.’ Volgens hem blijkt uit studies dat het heterosiseffect van vruchtbaarheid en gezondheid op 11 procent ligt en melkproductie op 5 tot 6 procent.

Op het bedrijf van veehouder Pullen, waar de veestapel uit veel kruislingen bestaat, ligt de gemiddelde melkproductie op 9.200 kilo per dier met 4,50 procent vet en 3,50 procent eiwit. De meeste dieren zijn Fleckvieh. Hij gebruikt vooral de stieren Der Beste en Hokuspokus, de prijzen van de rietjes zijn vergelijkbaar met die van Holstein-stieren.

Minder rijk rantsoen

Pullen waardeert zijn Fleckvieh-kruislingen om hun laatrijpheid en voerefficiëntie. Ze kunnen toe met een minder rijk rantsoen. ‘Gemiddeld voeren we 23 kilo brok per 100 kilo melk. ‘

Ook zijn er minder uiergezondheidsproblemen. Het celgetal ligt op 180.000 cellen per milliliter. ‘Mastitis zie ik slechts een paar keer per jaar, maar ik zet wel alle koeien droog met een droogzetter. De dierdagdosering ligt op het Nederlands gemiddelde van 2,4’

De dierenarts komt nauwelijks op het erf, en vrijwel alleen voor onthoornen en de BVD-vaccinatie. Drachtigheidscontrole doet de veehouder zelf. Wat raadt Pullen zijn collega’s aan die ook met andere rassen willen inkruisen? ‘Begin er gewoon mee. Volop. Maar alleen als je ook aan triple-A doet.’

Met Noors Roodbont is de melkveehouder overigens gestopt. De benen en uiers van deze kruislingen vielen hem tegen. Wel kruist hij soms een te zware Fleckvieh-kruisling met Brown Swiss. Op die manier komt het melktype weer terug. ‘Ook staat dit ras bekend om hun beste klauwen en hoog eiwit’, besluit de veehouder.