'Koeien moeten niet op een hert lijken'

'We hebben ratjetoe aan koeien', zegt Anne Pieter Wienia met een glimlach. 'Je ziet hier echt alle kleurtjes door elkaar.' Een oranjerode koe duikt gretig met haar bek in het kuilgras, naast haar staat een grijze rustig te vreten en in het afkalfhok ligt een zwarte.' De vijfhonderd dieren van de familie Wienia zijn een lust voor het oog. Tenminste, als je van bijzondere koeien houdt. Veel burgers uit de omgeving zijn fan van de kleurrijke veestapel.

Regelmatig laten de veehouders hun koeien langs de nabijgelegen provinciale weg grazen. 'Dat levert veel leuke reacties op', zegt Wienia. 'Dat geldt ook voor de koeienfoto's die mijn dochter op Facebook plaatst.' Al twintig jaar lang kruisen de veehouders hun Holsteins in met andere rassen. Zuivere Holsteins konden het rantsoen met 100 procent gras niet aan.

Na veel uitproberen weten ze dat het Brown Swiss-ras het beste bij hun bedrijfsvoering past. 'Ze hebben goede poten, kunnen veel gras verwerken, kalven gemakkelijk af en hebben een rustig karakter', stelt Meine Wienia. 'Ook hebben ze een goede vruchtbaarheid en gaan ze lang mee. De koeien die ouder zijn dan 10 jaar, zijn bijna allemaal Brown Swiss.'

Slechte uiers

MRIJ-koeien vielen af vanwege hun slechte uiers. En ook bij Fleckvieh viel de uierkwaliteit tegen. Daarnaast waren ze erg gevoelig voor melkziekte. De Montbéliardes hadden geen prettig karakter en Jersey's bleken te klein van stuk. 'Ze brachten niets op en bevuilden de ligboxen.' Ook lopen er wat nakomelingen van Scandinavische stieren in de stal.

Belgische Blauwen kruisen de Wienia's al jarenlang in. 'Dit zijn koeien met een happy end', lacht Meine Wienia. 'We hebben ze in de quotumtijd zelfs een poos gemolken. Dat ging prima.'

Maar de heren zweren bij Brown Swiss-koeien. 'Het zijn blijvers. Hun hoge gehaltes en kracht staan ons aan. Als we opnieuw konden kiezen, zouden we voor 100 procent Brown Swiss gaan', laat Meine Wienia weten. Maar ook kruislingen (Holstein x Brown Swiss) bevallen goed. De broers vinden het wel jammer dat er weinig Brown Swiss-stieren zijn die veel eiwit vererven. 'We gaan voor een fokwaarde met minimaal 0,30 procent eiwit, anders ga je er niet op vooruit.' Verder is het slechte drinken van de kalveren een aandachtspunt.

Hoornloos en A2A2

Het fokdoel is helder: de broers willen bijzondere koeien met 4 procent eiwit, 5 procent vet en een productie van 9.000 liter. 'Ze mogen best wat gespierd zijn, het moeten geen herten lijken', lacht Anne Pieter Wienia. Opvallend is dat de fokstieren die ze inzetten allemaal het A2A2-gen hebben en A2-melk vererven.

Deze melk bevat het bèta caseïne-eiwit en zou beter te verteren zijn. 'We verwachten dat deze melk potentie heeft in Azië. Dit continent is een groeimarkt en aangezien Nederland een exporterend land is, verwachten we dat daar kansen liggen.'

Ze gebruiken alleen hoornloze fokstieren. Meine Wienia: 'Het onthoornen van rundvee is een maatschappelijk issue, daar houden we rekening mee.' De heren hebben geen paringsplan. 'We doen niet aan finetunen. Wil je stappen zetten, dan moet je vooral consequent zijn.'

Kleine selectie stieren

In het inseminatievat zitten daarom rietjes van een kleine selectie stieren. De 15 procent beste melkkoeien insemineren de Wienia's met een fokstier. Op de Holstein-koeien komen de Brown Swiss-stieren Verdy en Brookings. En op de Brown Swiss-koeien gaat nu de roodbonte Holstein-stier Punch.

Van elke stier schaffen ze meteen veel rietjes aan. Anne Pieter Wienia: 'We kopen honderden stuks tegelijk en proberen korting te bedingen. Een rietje mag niet duurder zijn dan 15 euro.' De rest van de koeien worden geïnsemineerd met een Belgische Blauwe-stier. 'Per jaar gaan er daar wel zeshonderd rietjes van doorheen.'

Op het oog selecteren

Koeien die worden ingezet voor de fokkerij, selecteren de broers op het oog en soms op lactatiewaarde. Meine Wienia wijst naar een vaal gekleurde koe aan het voerhek. 'Dat is een mooie', zegt hij. 'Moet je eens kijken naar die bek, zie je hoe breed die is? Dat noemen ze in Beieren een maaibord. Dit zijn echte graaskoeien. Daarbij vergeleken hebben Holsteins kleine varkensbekjes.'

De familie houdt zich ook actief bezig met agrarisch natuur- en weidevogelbeheer. Hun tweede locatie bevat 17 hectare grond van Staatsbosbeheer. Daaromheen ligt 35 hectare met veel natuurpakketten. Verder is 70 hectare grond aangewezen als ganzengedooggebied. 'Dit geeft veel opbrengstderving, maar wordt gecompenseerd door 75.000 tot 90.000 euro aan beheersvergoeding', zegt Meine Wienia.