Jaap Haanstra: 'Signalen voor voedselcrisis zijn aanwezig'

'Binnen nu en vijftien jaar kan er eerst een prijzencrisis ontstaan. Dat is een situatie met nog wel voldoende voedsel, maar vanwege onder meer een hoge inflatie niet meer voor iedereen betaalbaar. Voor een deel is dat nu al het geval. Dat kan vervolgens overgaan in een voedselcrisis waarin er werkelijke tekorten zijn, met alle gevolgen van dien. De signalen hiervoor zijn aanwezig', stelt Haanstra.

De Flevolandse akkerbouwer en landbouwbestuurder was deze week uitgenodigd door de Landbouwbeurs Noord- en Centraal-Nederland in Emmeloord om bij de laatste notering van 2023 zijn persoonlijke visie te geven op de voedselzekerheid in de wereld. Haanstra is naast akkerbouwer voorzitter van Stichting Agrifacts (Staf) en voormalig voorzitter van LTO-vakgroep Akkerbouw.

25 procent meer voedsel produceren

Haanstra wijst erop dat hij geen helderziende is, maar dat zijn visie vooral gebaseerd is op berekeningen. 'Het gaat om het belang van voedsel. De snelle groei van de wereldbevolking van 3 miljard in 1960 tot meer dan 8 miljard op dit moment is naast meer hygiëne en de verbeterde medische zorg vooral te danken aan de beschikbaarheid van voldoende voedsel. Om deze groei en de veranderde voedingspatroon bij te houden, moeten we de komende decennia 25 procent meer voedsel produceren.'

Daar ligt een grote uitdaging, stelt Haanstra. Want volgens hem gaat wereldwijd op jaarbasis zo'n 17 miljoen hectare aan landbouwgrond verloren. Dat is vanwege verstedelijking, verwoestijning, verzilting of erosie. Veel van dit verlies wordt veroorzaakt omdat er niet genoeg zoetwater meer beschikbaar is. '17 miljoen hectare staat gelijk aan 10 procent van het landbouwareaal in de Europese Unie. Dat verliezen we dus elk jaar voor de productie van voedsel.'

Naast verlies van landbouwgrond, beschikbaarheid van zoetwater en de gevolgen van klimaatverandering spelen bij voedselzekerheid volgens Haanstra de factoren waar de mens meer invloed op kan uitoefenen. Hij doelt dan met name op het landbouwbeleid.

'Vooral in de westerse wereld zien we een teneur dat het wel wat minder kan met de landbouwproductie. Er is vooral aandacht voor verduurzaming en verdere vergroening en minder aandacht voor de voorwaarden om goede gewassen te telen.'

Optimistisch over toekomst

Meer behoefte aan voedsel en de ontwikkeling op de agrarische markten bieden volop kansen voor boeren, benadrukt Haanstra. Hij is optimistisch over hun toekomst en voorziet mogelijkheden voor interessante verdienmodellen.

'Voor boeren in Nederland is het nu de uitdaging om boer te kunnen blijven. Dat is niet vanzelfsprekend met dit beleid en vraagt veel samenwerking met andere sectoren. Mijn verwachting is dat in ons land uiteindelijk zo'n 25.000 landbouwbedrijven zullen overblijven. Dat is maar een klein clubje, als je nagaat dat er na de Tweede Wereldoorlog nog 400.000 boeren waren.'