Podcast Boeren in roerige tijden: paprikateler Hans van der Waal

Medewerkers van het paprikabedrijf zijn druk bezig het glas te reinigen en de kas te ontsmetten. Het bedrijf bevindt zich in een zogenoemde koude periode. In de tweede week van januari komen de eerste planten weer in de kas. Dat is volgens planning en daar is Van der Waal blij mee. 'We mogen echt van geluk spreken dat we nog goede energieposities hebben.'

Aan de Hasseltweg in het Zuid-Hollandse Moerkapelle is Hans van der Waal in 1990 op 2 hectare begonnen met de teelt van paprika's. Energiemanagement was toentertijd nog niet zo'n groot onderdeel van de bedrijfsvoering als vandaag de dag. 'Als we warmte nodig hadden, zetten we de kraan open en het was leverbaar', schetst Van der Waal. Die warmte werd onttrokken van een achterliggende rozenkweker.

Na de verhuizing in 2008 naar de huidige locatie van 8,3 hectare in Zevenhuizen, had Van der Waal zelf meer aandacht voor energiebeheer. Zo werd er een warmtekrachtkoppelingspark aangelegd en verdiepte de teler zich in het innemen van energieposities. 'Een oud-adviseur zei altijd tegen mij: zorg dat je dakpannen legt. En dus heb ik zowel voor de korte als lange termijn energieposities ingenomen. Daardoor voelen wij de torenhoge energieprijzen als bedrijf op dit moment niet.'

Al houdt Van der Waal er wel rekening mee dat dit moment voor hem ook nog gaat komen. 'We weten niet wat de energieprijzen gaan doen. Door de oorlog in Oekraïne is er veel onrust op de energiemarkt. Er is nog zoveel onzeker. Dat baart mij zorgen. Want glasgroenten telen met 1 euro per kuub gas is niet te doen. Laat staan met 3 euro per kuub.'

Energietransitie als oplossing

Het is een van de redenen waarom Van der Waal hard op zoek is naar alternatieve warmtebronnen. Hij ziet net als brancheorganisatie Glastuinbouw Nederland en diverse politieke partijen toekomst in de energietransitie. 'We zijn al aangesloten bij Warmtecoöperatie Zuidplas in Moerkapelle. En samen met een groep tuinders onderzoeken we of het mogelijk is om warmte vanuit de haven te krijgen. Het is triest als je kijkt hoeveel afvalwarmte de Noordzee in geloosd wordt. Dat kunnen wij als tuinders uitstekend gebruiken om onze kassen te verwarmen.'

Tegelijkertijd is Van der Waal wel sceptisch over de gewenste versnelling van de energietransitie. 'Als je nu alle tuinders van het gas af dwingt, waar halen we dan straks onze groenten vandaan? En wat gebeurt er met de verre bestemmingen die ook onze groenten consumeren? We kunnen niet een-twee-drie van het gas af. Dan wordt het probleem alleen maar groter', bepleit Van der Waal.

Eerst moeten de alternatieven gereed zijn, stelt de Zuid-Hollandse teler. 'We hebben als sector al meer uitdagingen doorstaan en we zijn creatief genoeg om ook deze crisis te overwinnen. Maar dan moeten we wel de tijd en kans krijgen om te schakelen en innoveren. Ik vind het jammer dat de overheid ons die kans niet lijkt te geven door harde deadlines te zetten.'

Van paprika's naar komkommers

De combinatie van hoge energiekosten en tegenvallende steun vanuit de overheid maakt dat veel glastuinders de kas in de winter 'koud' laten. Vanwege gunstige energieposities hoeft Van der Waal dat niet te doen, al had hij eerder dit jaar wel met een andere lastige keuze te maken. 'We kregen in het voorjaar fusarium in de wortels van de paprika's en dat heeft zich keihard door de tuin verspreid. Kortom: in mei lag onze hele paprikateelt buiten.'

Dat waren geen gemakkelijke dagen, vertelt de teler terugdenkend. 'Je bent tuinder in hart en nieren. Als het dan met je teelt niet goed gaat, lig je daar wakker van. Veel meer dan bijvoorbeeld nu met de hoge energieprijzen. Het mooie is dat mijn zoon Jos sinds drie jaar ook bij het bedrijf betrokken is en daardoor konden we samen de opties afwegen: verkopen we onze energieposities of starten we met een kortere teelt? Het is uiteindelijk dat laatste geworden.'

Hogedraadkomkommerteelt

Die kortere teelt werd een hogedraadkomkommerteelt. 'We hebben een goed seizoen gedraaid. Vooral mijn zoon is er heel enthousiast over. Deze teelt leeft bij hem veel meer dan paprika's, dat merkte ik meteen. Dan is de overstap niet moeilijk. Dus hebben we besloten om in de komkommers te blijven.'

Begin januari worden de eerste komkommerplanten geplaatst in de nu nog lege kas van Van der Waal. 'Er moeten nog wel wat aanpassingen in het systeem worden gedaan, waaronder het plaatsen van een kettingbaan in het betonpad. Maar hopelijk kunnen we rond 10 januari planten. En dan zijn we nog vroeg. Ik weet van telers die niet voor 1 maart kunnen planten vanwege de energiekosten.'