'Doe ff normaal'

In diezelfde periode namen enkele Limburgse varkensboeren het initiatief om veel smakelijker varkensvlees op de markt te brengen. Die boeren werden niet begrepen door hun collega's en bepaald niet ondersteund door hun bankier en hun slachterij. Deze ondernemers kregen te horen dat ze 'ff normaal' moesten doen.

Gelukkig trokken de betreffende ondernemers zich daar niets aan, met als resultaat dat Duitse consumenten niet meer klagen over de Nederlandse Wasserbomben en veel restaurants een bijzonder stukje varkensvlees serveren. Inmiddels weten we dat dergelijke doorzetters ervoor hebben gezorgd dat het 'land- en tuinbouwlandschap' veelkleuriger is geworden.

Die veelkleurigheid is belangrijk. Doordat er vanuit zeer verschillende hoeken en gaten aan vernieuwing gewerkt wordt, komt er meer creativiteit los en dat komt de sector ten goede. Maar… we zijn er nog niet. Als Sjoukje Heimovaara van Wageningen University & Research vertelt dat we in Nederland wel heel veel dieren houden en dat we dus ook moeten nadenken over extensiveren, vinden veel ondernemers dat onbegrijpelijk. Maar als een collega van haar zegt dat alleen intensievere productiemethodes voldoende renderen, oogst die een staande ovatie.

Tegen die achtergrond ben ik blij met het manifest waaraan LTO de afgelopen tijd heeft gewerkt. Daarin worden vijf transitiepaden genoemd die zich allemaal naast elkaar kunnen ontwikkelen. Daarmee laat LTO zien dat er meer ontwikkelrichtingen zijn voor de land- en tuinbouw. Dat mag een impuls zijn voor alle ondernemers die het 'net even anders' willen doen. Als straks iemand 'doe ff normaal' tegen je zegt, kun je beleefd antwoorden: 'Dank u, maar ik doe liever iets bijzonders.'