7 aandachtspunten in de veredeling

Minder input nodig van stikstof

Een gewas als kool vraagt doorgaans al snel om 250 tot 300 kilo stikstof per hectare. Vandaag de dag is dat niet meer wenselijk.
'Toen de eerste geruchten over de Duitse stikstofwet ontstonden, tien jaar geleden, begonnen wij direct met de ontwikkeling van rassen met een lagere stikstofbehoefte. Daar plukken we nu de vruchten van', zegt Sjaak van der Ploeg, hoofd groenteveredeling Europa bij Syngenta in het Noord-Hollandse Grootebroek.

Hazera in het Noord-Hollandse Warmenhuizen is meer recent gestart met de ontwikkeling van rassen die beter kunnen omgaan met een lagere stikstofbehoefte en introduceert in dat kader het broccoliras Phar Lap.

Met Bejo 3518 heeft Bejo een nieuw spitskoolras in huis dat zich niet van de wijs laat brengen door een overmaat aan stikstof. 'Dit ras heeft juist weinig baat bij stikstof en kan daardoor beter groeistoten opvangen zonder uit de maat te groeien', zegt teeltspecialist Rob van den Bos.

'Bij Sakata is vanuit het biologische segment meer vraag naar rassen met een lagere stikstofbehoefte dan vanuit de gangbare sector', meldt productmanager Hanna Bruinsma. In de gangbare veredeling speelt bij de zaadfirma in het Noord-Hollandse Zwaagdijk minder input van stikstof dan ook nog geen hoofdrol. Overigens is Bruinsma per 1 oktober overgestapt naar Bejo.

Bestendig tegen hitte en droogte

Veredelaar Arie Oppelaar van Seminis, onderdeel van Bayer Vegetables, geeft op het proefveld in het Gelderse Wageningen aan dat er steeds meer vraag is naar droogte- en hitteresistente rassen. 'Presteert het ras goed in een droge, warme periode? Houdt het wortelgestel zich als die niet voldoende water krijgt? Dat zijn vragen die ik steeds vaker hoor.'

Net als Bayer merkt ook Syngenta dat er veel vraag is naar rassen die stressbestendig zijn. 'Wat we ook zien, is dat tuinders hierdoor hun teelt aanpassen en bijvoorbeeld overstappen op dripirrigatie of bovenover beregening. Dat zorgt voor een andere waterbehoefte. Dat is iets waar wij als veredelingsbedrijf op in moeten spelen', zegt Sjaak van der Ploeg.

Hitte- en stresstolerantie staan bij Pop Vriend Seeds in het Noord-Hollandse Andijk hoog op de agenda. Het bedrijf heeft met de Magma Collection een collectie bonenrassen die onder dergelijke omstandigheden nog steeds een goede opbrengst leveren. PV857 is nieuw en het sterkste hittetolerante ras, bestemd voor de Verenigde Staten. PV985 is het alternatief voor de Benelux.

Volgens productmanager Piet Geraets is hitte bij bonen erger voor het gewas dan de droogte. 'Als je met beregening niet kunt koelen, is dat catastrofaal voor het gewas.'

Inkruisen van ziekteresistenties

Het krimpende middelenpakket zorgt ervoor dat Hazera de focus heeft liggen op ziekteresistentie, specifiek op de ontwikkeling van rassen die resistent zijn tegen trips, fusarium en meeldauw. Het wittekoolras Lucas is daar een voorbeeld van. 'Dit ras maakt pas kolen na half september. Dan ben je dus al een paar vluchten van trips kwijt', licht Frans van der Ploeg van het veredelingsbedrijf toe.

Bejo introduceert met de nieuwe wittekool Expectation de verbeterde versie van het ras Expect. Expectation lijkt vooral een vooruitgang op het gebied van tripstolerantie. 'Daarnaast scoort het ras goed op veldgezondheid, vooral wat betreft schimmelziekten', meldt Van den Bos.

Ook bij Syngenta heeft de ontwikkeling van rassen die resistent zijn tegen trips en meeldauw prioriteit. 'Trips is een groot probleem in sluitkool. Per tripsblad heb je als teler al gauw 2,5 procent opbrengstverlies per kool', zegt Sjaak van der Ploeg. Dit jaar introduceert Syngenta vooral resistente uien- en spinazierassen.

Voormalig Sakata-productmanager Bruinsma benadrukt dat veredeling niet alles kan oplossen om toe te kunnen met minder middelen. 'Bodemgezondheid heeft ook een bepalende rol in plantweerbaarheid. Wij maken stappen, maar iedereen moet stappen maken, dus ook de teler.'

Verbetering van bodemgezondheid

Syngenta hoopt aan de hand van data steeds meer advies te kunnen geven over de juiste rassenkeuze. Dit ter bevordering van bodemgezondheid.

'Data zijn in onze ogen het nieuwe goud. Op basis van data kun je bijvoorbeeld beslissen wat het beste moment is om te planten, wanneer je het beste water kunt geven of welk moment het meest geschikt is om te spuiten. Ons doel is dat wij telers kunnen vertellen welk ras het beste is voor hun grond. Dan gaan we echt stappen maken op het gebied van bodemgezondheid', zegt Sjaak van der Ploeg.

'Met een gezond wortelstelsel is het gewas vooral beter bestand tegen bodemziekten, zoals fusarium in uien', stelt teeltspecialist Joost Litjens van Bejo. De zaadfirma houdt bij de veredeling van nieuwe rassen in alle gewasgroepen rekening met een vitaal wortelstelsel.

Bij de veredeling van rode bieten schenkt Bejo vooral aandacht aan een resistentie tegen de virusziekte rhizomanie. Het onderdrukken van ziekten komt ten goede aan de bodemgezondheid van het perceel.

Tegengaan van voedselverspilling

Het tegengaan van voedselverspilling is ketenbreed een aandachtspunt. Daarom heeft Syngenta zich aangesloten bij stichting Samen Tegen Voedselverspilling.

Sjaak van der Ploeg: 'We werken hard aan betrouwbare, consistente rassen die precies voldoen aan de wensen van retailers. Dit om te voorkomen dat zij onverwachts met een overschot zitten. Ook hebben we een nieuw bloemkoolras ontwikkeld dat kleine trossen produceert. Dit is beter behapbaar voor consumenten.'

De nieuwe sprouting broccoli Burgundy van Bejo is niet alleen aantrekkelijk vanwege zijn paarse kleur, maar draagt ook bij aan het verminderen van voedselverspilling. De sprouting broccoli is namelijk volledig eetbaar, dus ook de steel.

Het nieuwe wortelras Nordhorn van dezelfde zaadfirma is een goede aanvulling op het meest geteelde Nederlandse B-peenras Nerac. 'Nordhorn wordt makkelijker lang en is egaler', weet Litjens. 'Daardoor krijg je meer nettopeen in de kist en heb je dus minder verlies.'

Verlengen van houdbaarheid

Het verlengen van de houdbaarheid van gewassen sluit aan op het tegengaan van voedselverspilling. Zo introduceert Hazera een wittekool die houdbaar is tot mei.

Het eerdergenoemde spitskoolras Bejo 3518 laat na Controlled Atmosphere (CA)-bewaring tot begin maart kwalitatief goede kool zien zonder bewaarstip. 'Hoe dikker het blad, hoe langer bewaarbaar', licht Van den Bos toe.

Daarnaast haalt de Bejo-teeltspecialist het nieuwe wittekoolras Expectation aan: 'Dit ras valt onder het bewaarsegment en blijft ook bij lange bewaring inwendig gezond', verzekert hij.

Rassen voor nichemarkt

Het nieuwe rodekoolras HZ 13-552 van Hazera is echt voor de primeurteelt en wordt dit jaar geïntroduceerd in onder meer Turkije en de Verenigde Staten. 'In Noordwest-Europa is de markt voor dit ras beperkt. Het is een nicheproduct', zegt Frans van der Ploeg van Hazera. Kenmerkend voor dit rodekoolras is dat het een vroeg ras is. HZ 13-552 is eind juni, begin juli al oogstbaar.

De sprouting broccoli Burgundy van Bejo wordt door een aantal telers onder de naam Redi op de markt gebracht. Het product is volgens Van den Bos vooral populair in Engeland en Spanje en ligt daar dagelijks in de supermarkt. 'Het zal altijd een nicheproduct blijven.'

Sprouting broccoli is vooral geschikt als gemaksgroente om bijvoorbeeld te roerbakken. 'Rauw of gekookt schijnt deze ook prima te smaken. Als je het in de stoomoven klaarmaakt, behoud je de paarse kleur', zegt de teeltspecialist. De vraag naar Burgundy komt vooral vanuit restaurants, maar het soort wordt ook gebruikt in verspakketten.