RvS-uitspraak over emissiearme stallen zet rechtszekerheid 'op losse schroeven'

'Dit zet opnieuw veel op losse schroeven', zegt Bart Kemp van actiegroep Agractie. 'Het gaat hier om stalvloeren die eerder door de overheid zijn goedgekeurd. Hoeveel rechtszekerheid heb je dan als de rechterlijke macht ze vervolgens afkeurt?'

De overheid moet volgens Kemp 'als de wiedeweerga aan de slag' om ervoor te zorgen dat de lijst van geschikt bevonden stalsystemen ook echt klopt en 'juridisch geborgd is'. Hij zegt dat ook moet worden gekeken naar de vraag wie aansprakelijk is voor de financiële schade die boeren van deze uitspraak kunnen ondervinden. De precieze gevolgen kan hij nog niet inschatten.

Hoe gaan we de doelen halen? Dat is de grote vraag voor het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt. 'Dit is weer een grote klap in het gezicht van de ondernemers die vooruit willen', zegt NAJK-voorzitter Roy Meijer. “De stikstofemissie moet gereduceerd worden. Maar de overheid heeft geen goede protocollen volgens de rechter om reducerende systemen te borgen. Het is zo een onmogelijke opgave waar de jonge veehouders voor staan.'

Farmers Defence Force (FDF) noemt de uitspraak 'een slecht teken'. De actiegroep had de beslissing wel verwacht, zegt woordvoerder Sieta van Keimpema, 'want de RvS rekent de landbouw qua emissie steeds af tot op twee cijfers achter de komma'.

Volgens Jeroen van Manen van de Nederlandse Melkveehouders Vakbond worden boeren die tonnen hebben geïnvesteerd in hun stallen 'keihard onderuitgehaald'. Volgens hem zal 'geen enkele melkveehouder nog investeren in duurzaam werken als hij het risico loopt dat straks alles voor niks was'. FDF voegt eraan toe dat boeren hun 'peperdure installaties nu gewoon uit kunnen zetten'.

VVD-Kamerlid Thom van Campen noemt de uitspraak van de RvS 'een nieuwe klap voor de agrarische sector'. 'Boeren investeren tonnen in de verduurzaming van hun bedrijf en dan krijgen ze deze uitspraak voor de kiezen. Als ondernemers op wetenschappelijke gronden dit soort grote investeringen doen, moet de overheid voor juridische zekerheid zorgen. Dat heeft hier gefaald.'

De VVD gelooft in innovaties voor de vermindering van ammoniakuitstoot en de verdere verduurzaming van de landbouw. De sector heeft dit in de afgelopen decennia bewezen. Van Campen wil nog deze week een schriftelijke reactie van het kabinet over de gevolgen van deze uitspraak. 'In het bijzonder voor dit soort stalsystemen en in het algemeen voor de Regeling ammoniak en veehouderij (RAV)-systematiek, zodat de onzekerheid zo snel mogelijk verdwijnt.'

Valse oplossingen

Een partij die opgetogen reageert op de uitspraak is de Partij voor de Dieren. Kamerlid Esther Ouwehand twittert dat met de uitspraak 'de vluchtroute van innovatie definitief is afgesloten'. 'Luchtwassers, emissiearme vloeren: allemaal peperdure flauwekul. Hou op met valse oplossingen en doe wat nodig is: krimp de veestapel. Snel. En fors.'

Voorzitter Johan Vollenbroek van milieuorganisatie MOB die met succes vergunningen aanvocht die waren gebaseerd op emissiearme stallen, spreekt van 'tovervloeren'. Hij ziet in de uitspraak van de RvS zijn gelijk bevestigd. De innovaties waarmee de veehouderij het stikstofprobleem wil oplossen, werken volgens hem niet. 'Minder vee helpt wel', aldus Vollenbroek in een eerste reactie op Twitter.

Ook Greenpeace meent dat politiek Den Haag 'haar heilige vertrouwen in technische innovatie naar de prullenbak moet verwijzen'. Volgens de milieuorganisatie is het 'de allerhoogste tijd dat het kabinet aan de slag gaat met structurele maatregelen waarvan we wél met zekerheid kunnen zeggen dat ze helpen om de natuurcrisis te keren'. Daarmee doelt Greenpeace op een omslag naar ecologische landbouw, met 'drastisch minder dieren'.

Het ministerie van LNV is de uitspraak 'aan het bestuderen' en verwacht later op de dag met een inhoudelijke reactie te komen.