Bert Philipsen: 'Wees gerust. Grasschade door droogte kan herstellen'

Door de aanhoudende droogte kwam de grasgroei op veel plaatsen in Nederland tot stilstand. Volgens het KNMI is het neerslagtekort nu gemiddeld zo'n 280 millimeter. Dat staat gelijk aan een stapel met 28 emmers water op een oppervlakte van 1 vierkante meter. Het komt daarmee in de buurt van het zeer droge jaar 2018. Niet alleen op de zandgronden, maar ook op klei zijn de graspercelen in Oost-Nederland helemaal bruin.

'Er zit geen groenigheid meer in', weet ruwvoerspecialist Rob Horstink van AgruniekRijnvallei. 'Met mooi weer hoop je even lekker in de tuin te kunnen zitten, maar boeren hebben daar echt geen tijd voor. Overal staan haspels in het land.' Velen investeerden de afgelopen jaren in een beregeningsinstallatie, ze zijn dan ook bewuster bezig met waterbeheer. Dat is belangrijk, want door klimaatsverandering zullen we dit soort hete zomers vaker krijgen.

Anderhalve snede minder

In het Westen ogen de percelen doorgaans iets groener, maar ook hier hebben sommige boeren hun baggerpompen uit de schuur gehaald om water over het gras te plonzen. In Zuid-Nederland staan de beregende graspercelen er redelijk bij, zegt adviseur Johan Absil van Voergroep Zuid. Waar dat niet kon, is het bar en boos. 'Op die slechte percelen pakt het onkruid z'n kans, ik verwacht hier door- of herzaai.'

Hij ziet dat melkveehouders zich ook zorgen maken om hun ruwvoervoorraad. 'We hebben immers twee tot drie groeizame maanden verloren, oftewel anderhalve snede gras minder.' Maar wat doe je met die bruine, dorre graslanden? Er zijn zalvende woorden van onderzoeker en grasspecialist Bert Philipsen van Wageningen Livestock Research: wees gerust, veel schade herstelt.

Die ervaring heeft hij na de drie droge zomers van 2018, 2019 en 2020. 'Engels raaigras kan een lange periode van droogte overbruggen. Er zal zeker schade zijn, maar het herstelvermogen is heel groot.' Voorwaarde is wel dat de percelen met rust gelaten dienen te worden. Stal de koeien dus een poosje op en laat de machines in de schuur.

Kweek en zuring

Gerard Abbink gelooft dat veel gras het wel zal overleven, zeker op zandgrond. Bij aanvang van de droogte verkeerden aanzienlijk wat percelen in goede conditie. Dat komt doordat menig melkveehouder zijn percelen na de drie droge jaren heeft laten opknappen. Daar plukken ze nu de vruchten van. 'Ik zie minder kweek en minder schade door engerlingen.'

Maar wat als je bruine perceel wel vol kweek en zuring staat? Wat is dan het advies, herinzaaien? Alle adviseurs denken hier hetzelfde over: wees daar voorzichtig mee. Op zandgrond is herinzaai na 31 augustus verboden, dus dan dien je die klus snel te klaren. De droogte werkt dan echter niet mee.

'Na het kiemen zal het plantje door de hitte afbranden en het onkruid neemt snel de overhand. Het duurt dus lang voordat je resultaat ziet', zegt Abbink. Doorzaaien heeft bij kweek geen zin, daar is het plantje te hardnekkig voor. 'Bestempel zo'n perceel volgend voorjaar dan als bouwland. Wie kiest voor doorzaaien, dient op regen te wachten. Daarna volgt een onkruidbestrijding, indien mogelijk nog één keer maaien en tot slot doorzaaien.'

Hoge kosten

Ga je doorzaaien of herinzaaien dan is vocht een must, weet Horstink. 'Graslandverbetering is erg duur, dus zorg dat het slaagt.' Hij schat de kosten voor doorzaaien (inclusief 20 tot 25 kilo zaad per hectare) op zo'n 250 euro per hectare. Voor herinzaai moet je al snel 800 tot 1.000 euro per hectare rekenen. Dat is inclusief kalk en 45 kilo zaaizaad per hectare.

De droogte werkt sowieso kostprijsverhogend. 'Hier in de Achterhoek komen sommige boeren niet uit met hun ruwvoerpositie. Ze moeten extra bijproducten, grondstoffen of hooi aankopen. Ja, de meesten zijn wel klaar met die hitte.' Voor boeren die beslist niet willen herinzaaien, heeft adviseur Absil de tip om percelen te rouleren. 'Zet op die percelen met weinig goede grassen volgend jaar mais of wissel het uit met een akkerbouwer.'

Bij twijfel of een gehavende perceel het wel of niet redt, volg dan de raad van Philipsen op en doe de 'kluitproef'. Steek een paar flinke kluiten uit je grasperceel, leg ze in een bak water en kijk of ze groeien. Pas daarna beslis je of door- of herinzaai noodzakelijk is, adviseert de onderzoeker. 'Je kunt natuurlijk ook wachten op regen, maar dat kan nog even duren.'