Luc Diepman wil koeien een lang en gezond leven geven

Luc Diepman loopt tussen zijn koeien in de ligboxenstal. De oudste dieren zijn de tien jaar ruimschoots gepasseerd en eentje heeft al elf keer gekalfd. 'Hoelang kan deze nog mee?' vraagt hij hardop met zijn blik gericht op het gestel. Even later richt hij zich tot een van de vaarzen aan het voerhek. 'Zij mag hier nog een jaartje of tien blijven.'

De melkveehouder uit het Overijsselse Dalfsen heeft graag een oudere veestapel. Het zaadje voor deze bedrijfsstrategie is al zeker twintig jaar geleden geplant. 'Ik had destijds een vaars met een lage lactatiewaarde. Toen twijfelde ik: ga je wel of niet insemineren? Uiteindelijk zette ik door en zijn de lactatiewaarden gestegen. Ze heeft elf jaar zonder problemen melk gegeven.'

Kans krijgen

Sindsdien denkt Diepman vaak terug aan deze vaars. 'Mijn koeien moeten een kans krijgen op een lang leven op het bedrijf. Die filosofie moet vooral tussen je oren gaan zitten.' Het is de mix van liefhebberij en ondernemerschap die de melkveehouder drijft. 'Natuurlijk moet ik ook afscheid nemen van dieren om gezondheidsredenen of als ze te weinig produceren. Het is hier heus geen bejaardenhuis voor koeien', zegt hij.

Het is 27 jaar geleden dat Diepman in maatschap ging met het echtpaar dat op een steenworp afstand van het ouderlijk bedrijf boerde. Op een dag stond de buurtgenoot bij zijn ouders aan de deur met de vraag of een van de kinderen op het bedrijf wilde komen. 'Ik was bijna afgestudeerd in Dronten aan de voormalige CAH en had geen ambitie om knecht te worden, maar wel de kans krijgen om ondernemer te zijn. Die kreeg ik. Naast mijn vader en oom zat mijn broer John in het ouderlijk bedrijf, dus daar paste ik niet meer bij.'

Diepman was vijftien jaar in maatschap met het echtpaar op het gemengde bedrijf, voordat hij in 2011 samen met zijn vrouw Saskia de boerderij overnam.

De ondernemer heeft jaarrond zo'n 130 melkkoeien die een van de twee melkrobots bezoeken, naast een aantal koeien die droog staan. In totaliteit is 65 hectare in de omgeving beschikbaar voor de productie van ruwvoer. Daarnaast kan de melkveehouder wat mest afzetten en voer produceren op percelen van enkele buren. De boerderij heeft een huiskavel van bijna 14 hectare, geschikt voor weidegang.

Probleemloze lactaties

De gemiddelde leeftijd van de veestapel ligt met vijf jaar en acht maanden boven het landelijk gemiddelde. Als deelnemer van het pilotproject 'Geef ze de vijf!' probeert hij voor elke koe tot minimaal vijf probleemloze periodes van melkproductie te komen. Het project, begeleid door Valacon, is een initiatief van zijn melkafnemer Lactalis Leerdammer, onderdeel van 's werelds grootste zuivelbedrijf.

Wie zich op een lange levensduur richt, moet zich verre houden van 'dagkoersen' en 'vertrouwen op de weg van de geleidelijkheid', doceert Diepman. 'Ik heb een koe die jaar in jaar uit slechter presteert dan het gemiddelde in de stal. Je eerste reactie is: die moet eruit. Maar als ik nu alle productie van dit dier bij elkaar optel, dan kom ik aan 70.000 liter. Dat is twee keer de landelijk gemiddelde levensproductie en de koe is nog steeds vitaal.'

Triple-A

De melkveehouder zet in op dieren die 'goed in elkaar zitten'. 'Mooi beenwerk en een stevig gestel zijn extra belangrijk als ze ouder worden', zegt hij. Sinds vier jaar past hij Triple-A toe. Daarbij worden de dieren visueel beoordeeld om een stevige basis te leggen voor de stierkeuze via het stieradviesprogramma van CRV. 'Ik ben zelf geen fokkerijspecialist, maar heb wel een mening. Samen met mijn zoons kijk ik ook zelf wat wij een goede match vinden.'

Het aandeel jongvee is in de loop der jaren gehalveerd tot vier per tien melkkoeien. De meeste koeien worden geïnsemineerd met sperma van vleesstieren, zodat de veehouder de fosfaatrechten kan benutten voor het melkvee. 'Met vleeskalveren kom je nooit in de verleiding om ze toch aan te houden.'

Aandacht voor opfok

Het gezinsbedrijf – de zoons werken mee naast hun studie – heeft veel aandacht voor de opfok. Voor de afkalvende koeien is vorig jaar in de oude melkstal een potstal ingericht. De biest, zo belangrijk voor een goede start, kan Diepman met behulp van een minimelker snel en efficiënt melken.

Om de oudere veestapel ook financieel rond te rekenen, adviseert de melkveehouder om vooral naar de opfokkosten tot een afkalvende vaars te kijken. Die zijn gemiddeld meer dan 2.000 euro inclusief arbeid en huisvesting. 'Als je dertig stuks minder aan kunt houden, heb je het al over 60.000 euro. Dat voel je niet meteen in de portemonnee, maar zorgt op lange termijn zeker voor lagere kosten. We merken het trouwens meteen in de hoeveelheid voer voor jongvee die we nodig hebben.'

Plus op melkprijs

Met de focus op levensduur komen meer koeien tot hun topproductie, meestal als ze voor de vierde of vijfde keer hebben gekalfd. Voor de oudere koeien krijgt de ondernemer bovendien een kleine plus op de melkprijs in de vorm van duurzaamheidspunten. 'Het vergt geduld, veel geduld', benadrukt Diepman. 'Maar het is ook hartstikke mooi, gezonde oude koeien.'

Risico's van scherp in de wind zeilen zijn er ook. Als er te weinig jongvee op het bedrijf is, blijft capaciteit van de melkrobot onbenut of moet jongvee worden aangekocht. 'Dat laatste willen we koste wat kost voorkomen, omdat we een hoge gezondheidsstatus hebben en absoluut willen houden', zegt de ondernemer.

Goed plannen

'Een oudere veestapel is echt geen hosannaverhaal. Het is elke keer goed plannen hoeveel vaarzen erbij komen en wanneer je van melkkoeien afscheid neemt. Je wilt geen jojobeleid in de stal, maar de juiste balans. Daarbij heb je natuurlijk de beperkingen die elk bedrijf heeft. Ik zou het liefst de stal afbreken en helemaal opnieuw inrichten naar het optimale comfort, maar dat is natuurlijk onrealistisch.'

Een goede gezondheid en comfort voor de koeien zijn daarom speerpunten in het management. 'Ik wil twee keer per dag al mijn koeien zien en meteen kunnen ingrijpen, als dat nodig is. Met onze beperkte huiskavel hebben we in ieder geval weidegang en aan het hek voeren we sinds een aantal jaren vers gemaaid gras', zegt de ondernemer die omringd is door wegen, bos en particuliere grond.

Mestscheider

Diepstrooiselboxen moeten de koeien een prettig ligbed geven en genoeg grip bij het opstaan. Het 'familieproject' voor deze zomer is de installatie van een mestscheider op het erf. Dat zorgt voor een dikke fractie die als strooisel in de ligboxen kan.

De klauwverzorger komt eens per zes weken langs en bekapt dan zo'n veertig koeien preventief. In de tussenliggende weken doet Diepman de verzorging zelf. Na de komst van de melkrobots in 2015 was er een jaar of vijf geleden een uitbraak van de infectieziekte mortellaro. Zo'n 40 procent van de koeien kreeg klauwproblemen.

Mat voor klauwen

'Dat was wel even schrikken, omdat wij daar eigenlijk nooit eerder last van hadden. We zijn begonnen met een desinfecterend voetenbad na de melkrobot, maar sommige koeien bleven in de robot staan. Wat nu op ons bedrijf goed werkt, is een mat die de klauwen verzorgt en desinfecteert. Dus eigenlijk vegen de koeien nu hun voeten, voordat ze terug in de stal gaan. We hadden vorige week twee koeien met een klein plekje: een heel ander verhaal.'

De inspanningen die de melkveehouder vandaag levert, zijn pas over een aantal jaren zichtbaar, als de gemiddelde leeftijd in de stal toeneemt. Een koppel met een gemiddelde leeftijd van acht tot negen jaar oud is volgens kenners goed mogelijk.

Bedrijfsovername

Daarnaast is het voor Luc en Saskia Diepman zaak dat de volgende generatie het bedrijf kan overnemen. De oudste twee zonen Roy en Niek beginnen aan het laatste jaar van Aeres Hogeschool Dronten en de jongste wil daar ook heen. Alleen dochter Kim volgt geen agrarisch gerichte opleiding.

'We willen dat een bedrijfsovername in de toekomst ook financieel haalbaar is en verwachten dat de landelijke overheid de jonge generatie toekomstperspectief blijft bieden', zegt Luc Diepman, die politiek actief is als gemeenteraadslid namens het CDA in Dalfsen.