Limburger deelt kennis op Insect School

Nederland is een van de pioniers in de mondiale insectenkweek. Naast start-ups en grote bedrijven beginnen meer en meer veehouders met de productie van krekels, sprinkhanen, meelwormen of zwarte soldaatvliegen (Black Soldier Flies). De insecten zijn geschikt voor veevoer of humane consumptie, waarbij ze vaak eerst verwerkt worden tot meel of olie.

De Europese Unie ziet de insectenteelt als een belangrijke schakel in de eiwittransitie van het continent en grote investeerders stappen in de markt. In dit speelveld probeert ondernemer Bob Holtermans (39) zijn plekje te veroveren. Hij is in 2019 het bedrijf Insect Engineers gestart om ondernemers van a tot z te faciliteren bij de teelt van de zwarte soldaatvliegen.

De kweker stapte naar eigen zeggen in het gat tussen het onderwijs met kleine proeflocaties als HAS Hogeschool en grote bedrijven als Protix die hun kweekmethodes geheimhouden. 'Bij de Insect School staat kennis delen voorop. Dat is nodig om de markt te laten groeien. Je hebt een bepaalde schaalgrootte nodig om proeven te doen die echt aansluiten bij de praktijk. Via deze route willen we de insectenteelt commercieel aantrekkelijk maken.'

28 graden Celsius

Op een voormalige champignonkwekerij richtte Holtermans vier ruimtes in voor de insectenteelt. In drie ruimtes is ook een klimaatunit aanwezig om de juiste temperatuur voor de productie van de zwarte soldaatvliegen te krijgen. Die is 28 graden Celsius bij een luchtvochtigheid van zo'n 70 procent. In het hele productieproces worden uitgebreide tests gedaan, zoals welke reststromen geschikt zijn om de larven op te laten groeien.

Het productieproces begint met de eitjes en jonge larven, oftewel de breeding. Vervolgens start het afmesten van de larven en als laatste stap worden de insecten gedood en verwerkt tot olie of meel. 'Bij een commerciële insectenboerderij gaan we uit van negen productiecellen of een veelvoud daarvan. Het productieproces, dat negen dagen duurt, levert zodoende een constante afzet op.'

Holtermans is zelf zoon van een champignonkweker en de insectenteelt vertoont sterke overeenkomsten met de productie van paddenstoelen. De larven van de Black Soldier Flies groeien op grote bedden op een substraat in een klimaatcel.

'Mijn vader is een bedrijf gestart om de machines voor de champignonteelt te reviseren en te produceren. Een van de machines is bestemd voor het vullen van de bedden met substraat. Die heb je ook nodig om de insectenteelt rendabel te maken. Voor zowel champignonkwekerijen als insectenboerderijen geldt dat het maatwerk is. Je kunt namelijk verschillende insecten produceren en op verschillende substraten.'

Toiletten sloppenwijken

De kweker kwam bij toeval met de insectenteelt in aanraking. Een jaar of vijf geleden is hij benaderd door Sanergy in Kenia. In de sloppenwijken van hoofdstad Nairobi levert deze organisatie toiletten voor de bewoners. De humane meststromen worden vervolgens door de Black Soldier Flies verwerkt tot organische meststoffen. Op jaarbasis gaat het om de verwerking van zo'n 73.000 ton humane meststromen en het Noord-Limburgse bedrijf levert de machines, rekken en kweekbakken voor het productieproces.

Insecten kunnen prima dienst doen als voedsel voor mensen als vleesvervanger of voor varkens en kippen als vervanger voor soja. Omdat de consumptie nog amper is ingeburgerd en de wetgeving barrières opwerpt, ziet Holtermans nu de meeste kansen in de verwerking van reststromen. 'En dan natuurlijk de laagwaardige reststromen die we niet als voedsel kunnen gebruiken.'

Bij de Insect School zijn proeven gedaan met varkensmest en sinaasappelschillen als substraat en dat bleek succesvol. 'Zo ontstaan ook verschillende verdienmodellen, waarbij je niet per se voor de hoogste productie gaat, maar bijvoorbeeld een kostenpost als mest omzet in een organische bodemverbeteraar die geld oplevert', zegt de kweker.

Kringlooplandbouw

Volgens Wageningen University & Research en de Verenigde Nederlandse Insectenkwekers is de insectenteelt in 2030 een onmisbare schakel in de kringlooplandbouw. Insecten hebben tijdens de productie weinig ruimte nodig en groeien snel. De eiwitten en vetten uit insecten vinden wereldwijd aftrek. Ook Holtermans krijgt bezoek uit binnen- en buitenland tijdens de openingsweek van de Insect School.

Hij ziet het als kans voor boeren en tuinders om over te schakelen op de insectenteelt, maar hij vindt het ongeschikt om het er als kleine neventak bij te doen. 'Je hebt uiteindelijk schaalgrootte nodig in een markt waar de kostprijs zo dominant is. Het vraagt om specifieke kennis en genoeg handjes voor het dagelijkse werk. Het is overigens wel verstandig om klein te beginnen om de teelt in de vingers te krijgen. Praktijkervaring opdoen kan op onze locatie.'

Versnipperde afzet

Een van de hete hangijzers is de afzet die versnipperd is in deze mondiale opstartfase. De ondernemer denkt wel dat de markt, gezien de grote partijen die interesse hebben, over een jaar of vijf explodeert. 'Waar je weinig over hoort, is dat door de kleine ecologische voetafdruk van de insectenteelt bedrijven kunnen vergroenen. Zo kan het voor oliegiganten interessant zijn om hun bedrijfsvoering via grootschalige teelt te verduurzamen.'