Melkveehouders pionieren met algen

Reportage Melkvee Ida Hylkema 13 nov 2019 om 13:15uur

Douwe en Bertha Zijlstra uit Hallum zijn al meer dan tien jaar actief met de kweek van algen. Hun zoektocht naar de juiste teeltechniek en afzet kwam uit bij het bedrijf Eco Protecta, dat de algen verwerkt in een biostimulator.

Het bedrijf Kelstein Greencirclefarming bestond aanvankelijk uit drie onderdelen: een melkveebedrijf, een biovergister en een algenkwekerij. De algenteelt draaide voor een groot deel op de warmte, CO2 en ammoniak die vrijkwam uit de mestvergister. Na de overstap op een biologische bedrijfsvoering werd de biovergister stilgezet en de teelt van de algen werd vereenvoudigd en verplaatst naar waterbassins van in totaal 3.000 kuub in de buitenlucht.

Het water in bassins beweegt via een schoepenrad. © Ida Hylkema

Bij de teelt van algen zorgt de afzet voor de grootste belemmeringen, vertelt Douwe Zijlstra. 'Onze eerste insteek was om er olie uit te winnen. Dat bleek niet haalbaar, zodat we overstapten op veevoer. Algen bestaan voor 35 procent uit eiwit en worden gezien als een goede eiwitbron in veevoeding.'

We zijn overtuigd van de positieve werking van algen op de vitaliteit van planten

Douwe Zijlstra, algenkweker in Hallum

Maar volgens Zijlstra heeft onderzoek uitgewezen dat het productieproces nog te duur is om te kunnen concurreren met soja. 'Bovendien waren de certificeringskosten voor GMP en Secure Feed niet in verhouding tot de productie die we konden halen. Die route hebben we dus losgelaten.'

Voederadditieven

De volgende stap waren voederadditieven. 'Hiervan heb je kleinere hoeveelheden nodig met dezelfde effecten', legt Zijlstra uit. De algen worden nu verwerkt tot aanvullend paardenvoer en andere verzorgingsproducten, onder de naam EquiProtecta. Het wordt afgezet door het bedrijf Eco Protecta uit Sexbierum dat ook actief is in de tuinbouwsector.

Zo kwam Zijlstra in contact met Cok Hartman van Eco Protecta. Hartman is al jaren op zoek naar mogelijkheden om planten en de bodem vitaler te maken, zodat er minder gebruik hoeft te worden gemaakt van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen.

Eco Protecta heeft daarvoor onder meer het product eQuirein ontwikkeld. Dit is een biostimulator en meststof waarvan algen de basis vormen, naast onder meer aminozuren, sporenelementen en planthormonen. 'Dit product stimuleert het wortelstelsel, waardoor de plant de voeding beter opneemt. Daardoor is deze vitaler en minder bevattelijk voor ziektes.'

Geen kunstmestvervanger

Het is geen kunstmestvervanger, zegt Hartman. 'Het stimuleert de plant om voedingsstoffen beter op te nemen en zo efficiënter met meststoffen om te gaan.' Hij heeft eQuirein al op verschillende gewassen en proefvelden uitgeprobeerd. 'Er komt steeds meer aandacht voor de vitaliteit van de plant en de bodem. Ik zie dat als een erkenning voor al die jaren dat ik daar al mee bezig ben.'

Ook Zijlstra is overtuigd van de positieve werking van de algen op de vitaliteit van planten. In zijn eigen kassen doet hij vergelijkend onderzoek op komkommers en tomaten. Hij wil het daarnaast toepassen op de wintertarwe die hij gaat telen. Wetenschappelijk onderzoek is er niet gedaan.

De algen worden in bassins buiten geteeld, zonder verdere toevoeging van voedingsstoffen. 'De algen groeien op water en lucht', legt Zijlstra uit. 'Ze halen stikstof uit de lucht die ze omzetten in eiwit.' De algen worden dagelijks geoogst. Dit gebeurt met een centrifuge waarmee ze uit het water worden geslingerd. Er is twee dagen per week een medewerker op het bedrijf die zich met de teelt bezighoudt.

Soort ingevroren pasta

'Het feit dat we niet meer hoeven te drogen, scheelt veel tijd en kosten', zegt Zijlstra. De algen worden als een soort pasta ingevroren en naar Eco Protecta gebracht. Hij schat de productie van dit jaar op 2.500 kilo, maar wil dit de komende jaren verhogen. 'We hebben wat storingen gehad in het teeltproces.'

De algenpasta gaat ingevroren naar Eco Protecta. © Ida Hylkema

De teelt is nu veel eenvoudiger dan voorheen, maar daardoor ook minder goed te sturen. 'Het in stand houden en laten groeien van de algen is het moeilijkst.' Volgens Zijlstra is de grazer, oftewel Brachionus, de grootste vijand van de alg. Grazers zijn meercellige organismen die de algen opeten. 'Er is geen bestrijding mogelijk, we moeten gewoon wachten tot ze weer weg zijn.'

Brachionus sturen

De Brachionus is een voedingsbodem voor de watervlo en dat is weer een voedingsbodem van de muggenlarf, legt Zijlstra uit. 'Als er genoeg muggenlarven zijn, raak ik de grazers ook vanzelf weer kwijt. Je kunt de Brachionus ook wel sturen met de pH-waarde van het water en met kunstmatig bijvoeren, maar dat doen we niet. Het is een biologische teelt en we willen de kringloop in stand houden met een natuurlijke bestrijding.'

Er is nog genoeg te ontwikkelen voor Zijlstra en Hartman. De afzet vindt nu vooral in het buitenland plaats, zoals in Azië en Afrika. Zo wordt eQuirein in Azië gebruikt om zaden mee te coaten, zodat de plant een betere start kan krijgen. De volgende stap is het creëren van een afzetmarkt in Nederland.

Biologisch kringloopbedrijf

Kelstein Greencirclefarming in Hallum is een gecertificeerd biologisch bedrijf met 125 melkkoeien en 60 stuks jongvee op 92,5 hectare. Douwe Zijlstra schat dat 70 procent van het werk in dit bedrijf gaat zitten en 30 procent in de andere takken, met de algenteelt als belangrijkste neventak. Het bedrijf heeft ook 100 legkippen en 6 schapen. De eieren en het vlees worden afgezet bij de Streekboer, net als tomaten en komkommers uit de kas en consumptieaardappelen van 0,3 hectare. Op dit stukje bouwland komt binnenkort wintertarwe dat volgend jaar als kippenvoer kan dienen. 'Zo creëren we een kringloop op het bedrijf', zegt Zijlstra. Daarnaast worden bouwland en kassen gebruikt voor proeven met de algenproducten. De omschakeling naar een biologische bedrijfsvoering had gevolgen voor biovergister en algenteelt. Doordat er geen vetten meer als covergister mochten worden gebruikt, daalde de capaciteit van de vergister zodanig dat Zijlstra besloot deze tak stop te zetten.