Afrikaanse varkenspest op grens met Nederland is wake-upcall

De precieze oorzaak van de besmetting in Emsbüren is niet bekend. Met AVP besmette wilde zwijnen zijn er niet in de regio en dan blijft menselijk handelen als enige over. Of de besmetting plaatsvond door meegebrachte etenswaren, bezoekers, transportmiddelen of het voer van de varkens is nog onduidelijk. Dat wordt net als bij de uitbraak in november 2021 in Rostock onderzocht.

Maar de vraag is of dat de gewenste duidelijkheid brengt. Het echte spoor van de besmetting werd daar nooit met zekerheid vastgesteld. Net als bij de uitbraak in Forchheim in Baden-Württemberg.

Verspreiding met veevoer

Over het risico dat het virus wordt verspreid met veevoer lopen de meningen uiteen. Uit Amerikaans onderzoek zou blijken dat veevoer moet worden gezien als een serieuze verspreider. Het virus zou daar enkele maanden in kunnen overleven, ondanks hoge vochtigheid en temperaturen.

Ook de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) roept varkenshouderijen op om geen ruwvoer (snijmais, CCM, stro of hooi) of veevoergrondstoffen (nieuwe graanoogst) afkomstig uit risicogebieden of uit gebieden van onbekende herkomst aan te voeren. 'Resten van een kadaver van een met AVP besmet wild zwijn kunnen daarin terechtkomen', merkt POV-voorzitter Linda Verriet op.

Verriet plaatst daarbij twee kanttekeningen. De eerste is dat het virus in vlees langer overleeft dan in voer. 'Op parkeerplaatsen achtergelaten besmet voedsel is in onze ogen risico nummer 1 om wilde varkens met het virus te besmetten. Het risico op insleep in het bedrijf is het grootst als de biosecurity niet goed is.'

Beperkt risico

De tweede kanttekening betreft het risico dat het virus via het voerspoor wordt verspreid. Verriet schat dat in als 'redelijk beperkt'. 'AVP had zich anders al op veel meer bedrijven gemanifesteerd. Want in tegenstelling tot hun Nederlandse collega's, voeren veel Duitse varkenshouders graan en CCM van eigen teelt.'

De koepelorganisatie van de veevoerbranche Nevedi reageert ook terughoudend. 'Het is ons bekend dat er statistieken en onderzoeken zijn die wijzen op risico's van overdracht via diervoedergrondstoffen. Dit zijn onderzoeken buiten Europa, in omstandigheden die ons dwingen ze met het nodige voorbehoud op onze situatie van toepassing te verklaren', reageert Nevedi-directeur Henk Flipsen.

Goed verhitten

AVP-expert Tosca Ploegaert van Wageningen University & Research geeft aan dat het risico van virusoverdracht via verontreinigde voergrondstoffen niet is uit te sluiten. 'Voldoende lang op een voldoende hoge temperatuur verhitten kan een manier zijn om eventueel aanwezig AVP-virus te inactiveren.' Varkenshouders die gepelleteerd voer gebruiken, lopen daarom nauwelijks risico om varkenspest via het voer binnen te halen.

Maar wetenschappelijk bewijs van diervoer als drager van het virus ontbreekt, geeft Flipsen aan. 'Het idee dat verhitten van diervoer het risico verlaagt, gaat ten onrechte uit van de juistheid van de stelling dat het virus via voer overdraagbaar is op varkens. Verder werkt verhitten kostenverhogend en kan het ten koste gaan van de voederwaarde.'

Preventiescan

Net als Nevedi-directeur Flipsen wijst ook POV-voorzitter Verriet op het belang van het naleven van de voorzorgsmaatregelen. Speciaal met dat doel ontwikkelde de POV de AVP-preventiescan. AVP-directeur Theo Duteweerd roept varkenshouders met klem op die voor het eigen bedrijf nog eens na te lopen. 'Spoor de lekken op en dicht ze. Is het niet in het belang van het eigen bedrijf, dan met het oog op het algemeen belang van de hele varkenssector in Nederland.'

Eenzijdige focus

Nederland heeft er ook geen belang bij dat productiegebieden voor veevoergrondstoffen afvallen, doordat nu eenzijdig de focus wordt gelegd op voer als mogelijke bron van het virus. Verriet: 'We moeten voorkomen dat de situatie escaleert en er allerlei beperkingen komen. Bijvoorbeeld dat uit Oost-Europa geen grondstoffen meer mogen worden aangevoerd.'

De POV is blij dat woensdag duidelijk werd dat het contactbedrijf niet is besmet. 'De biosecurity op zowel Duitse als Nederlandse bedrijven is goed op orde', meldde de organisatie toen deze week het AVP-draaiboek werd getest. Duitsland telt 7 juli drie varkensbedrijven die zijn besmet met AVP. Het aantal besmette wilde zwijnen ligt nu op 938 tegen 2.720 dieren in 2021.