Goede bacteriën in mest een handje helpen met vitalisator

Melkveehouder Wilco Hilhorst is de nuchterheid zelve. Hij is geboren en getogen in het Utrechtse Hoogland en midden jaren tachtig neergestreken in Drenthe op een voormalig akkerbouwbedrijf. 'Was je hier dertien jaar geleden gekomen met een vitalisator, dan kon je een kop koffie krijgen. Maar verder stond ik er niet voor open en deed ik het af als flauwekul.'

Het feit dat Hilhorsts melkveestapel in 2010 met de overgang naar de nieuwe stal volledig in elkaar klapte, zet alles in een ander perspectief. 'Dan ga je zoeken en komen er ook minder gemakkelijk te verklaren zaken op je pad.' Op die manier kwam de veehouder ook in contact met Annette van der Knaap, een chemicus met ervaring in het sturen van de bacteriegroei bij waterzuiveringsinstallaties met een vitalisator.

Een vitalisator is een metalen cilinder met gezuiverd water. Op eigen initiatief doet Van der Knaap sinds 2017 praktijkproeven op melkveebedrijven. 'Persoonlijke interesse', zegt ze. Commerciële belangen heeft ze niet. Haar gedachte was: 'Waarom zou wat bij waterzuiveringsinstallaties werkt, ook niet werken op andere plekken?'

Minder aanslag

Hilhorst beschikt al vijf jaar over drie vitalisatoren. Twee voor de drijfmest en een voor het water. Die laatste hangt bij de ontijzeringsinstallatie. 'Sinds die er hangt, 'groeien' de leidingen minder snel dicht met aanslag van ijzeroxide en micro-organismen. Ik spuit ze niet jaarlijks meer door.' Verder hangt in de 1.100 kuub mestopslag onder de nieuwe stal permanent een vitalisator. En in de stal voor de droge koeien en kalveren gaat er een van put naar put.

'Als het met je koeien niet goed gaat en het gebruik van in dit geval een vitalisator maakt voor je gevoel toch een verschil, dan omarm je dat.' Wat Hilhorst echt overtuigde van de werking was hoe, na twintig jaar, een massieve krachtvoermassa (door een geknapte toevoer naar de krachtvoerbox) in de mestkelder binnen een paar dagen vrijkwam en 'oploste'.

Hilhorst vindt het moeilijk om het effect van de vitalisator van het merk Grander te kwantificeren. Om de problemen met zijn vee op te lossen, is hij onder andere ook actieve koolstof en mineralen uit zeewater gaan voeren. 'Zeg dan maar eens wat aan de vitalisator is toe te schrijven en wat aan managementmaatregelen.'

Feit is wel dat de put sneller mixt en met gemak helemaal is leeg te trekken. 'Dat viel de chauffeur van het loonbedrijf ook op.' Wat verder opvalt is dat de mest minder ruikt. Van der Knaap is terughoudend wanneer het gaat om het hangen van harde cijfers aan het gebruik van een vitalisator. Nog nergens in Nederland is dat officieel onderzocht. Gevalideerde onderzoeksresultaten zijn er niet, maar zitten wel in de pijplijn.

Tijdens praktijkmetingen bij Hilhorst zag Van der Knaap voor en na het gebruik van de vitalisator een significant lager ammoniakgehalte boven de roosters. En door het vitaliseren van de mest op een bedrijf in Brabant daalde de ammoniakemissie van 100 naar 5 delen per miljoen.

Geld besparen

Kenniscoöperatie Niscoo besteedde in februari een webinar aan de vitalisator. Sinds die kennissessie, terug te zien op de website van Niscoo, regent het aanvragen voor de Grander bij Mulder Agro. 'De corebusiness van veehouders is melken, maar zij worden zich er steeds meer van bewust dat mest optimaal moet worden benut om op kunstmest te kunnen besparen', merkt Nynke Bakker van Mulder Agro op.

Verlevendigde mest heeft geen korst, bevat meer organisch gebonden stikstof en wordt beter opgenomen door het bodemleven, somt Bakker op. 'En mestkwaliteit heeft invloed op het bodemleven', vult Van der Knaap aan. 'Met slechte mest jaag je de wormen uit de grond. Niet voor niets dat je vaak een zwerm vogels ziet waar mest wordt uitgereden.'